Αφίσα κατά των ναρκωτικών

Η αντεπανάσταση στην πρώην Σοβιετική Ενωση δημιούργησε μια σειρά προϋποθέσεων για τη ραγδαία διάδοση των ναρκωτικών. Δεν είναι μόνον η τεράστια κοινωνική διαστρωμάτωση κι οι κραυγαλέες κοινωνικές αντιθέσεις, ούτε απλώς οι συνθήκες εγκατάλειψης που βιώνουν τουλάχιστον 2 εκατομμύρια παιδιά, ούτε μόνον η διάλυση του τεράστιου δικτύου κοινωνικών οργανώσεων και των δημιουργικών λεσχών απασχόλησης της νεολαίας, ούτε η διόγκωση των ναρκω-συμφερόντων που εξαγοράζουν πολιτικούς κι όργανα ασφαλείας, αλλά και η αλλαγή του ίδιου του τρόπου ζωής της νεολαίας, όπως και τα «νέα» ιδανικά του «βολέματος» και της «φυγής», της «προσαρμογής» και της «άσφαιρης» αμφισβήτησης, που προωθεί το κατεστημένο τα τελευταία χρόνια. Πολύ περισσότερο, που οι πολιτικές δυνάμεις, που ηγήθηκαν στην επιχείρηση ανατροπής του σοσιαλισμού, σε μια από τις πρώτες κιόλας πράξεις, στις οποίες προχώρησαν δείχνοντας το «νέο» τους ήθος, ήταν η πλήρης αποποινικοποίηση της χρήσης των ναρκωτικών, που άνοιξε το δρόμο στους μεγαλεμπόρους, με απόφαση του ρωσικού Κοινοβουλίου στις 5 Δεκέμβρη 1991, λίγες μέρες πριν από την τυπική διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Η Ρωσία μπήκε τότε σε μια νέα φάση της πολύχρονης εμπειρίας της με τα ναρκωτικά.

Διαδήλωση παιδιών στην πόλη Περμ κατά των ναρκωτικών

Αυτή η πολυετής εμπειρία είναι ταυτόσημη μ' αυτήν που πέρασαν όλες οι καπιταλιστικές χώρες στα τέλη του 18^ου με αρχές του 19^ου αιώνα. Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι το 1916, μόλις έναν περίπου χρόνο πριν από την Οχτωβριανή Επανάσταση, στο τσαρικό Κοινοβούλιο κυριαρχούσε η ιδέα της νομιμοποίησης της χρήσης των ναρκωτικών. Η Επανάσταση πρόλαβε να βάλει τέλος σ' εκείνη την πρώτη προσπάθεια αποποινικοποίησης. Ο εμφύλιος πόλεμος, καθώς και η επέμβαση των κυριότερων καπιταλιστικών δυνάμεων, με στόχο να ανατρέψουν τη λαϊκή εξουσία, υπέσκαψαν την και χωρίς αυτά εξασθενημένη, από τον πόλεμο με τη Γερμανία, οικονομία. Η πείνα και οι ασθένειες χτύπησαν ολόκληρες περιοχές. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά έμειναν ορφανά κι άστεγα, αυξάνοντας τον αριθμό των εγκαταλειμμένων παιδιών, που πλαισίωναν και τις γραμμές των ναρκομανών. Το ορμητικό κύμα της ναρκομανίας, καθώς και της εγκληματικότητας, ήταν επίσης ένα άμεσο αποτέλεσμα του κοινωνικού και ταξικού ανταγωνισμού, που με ιδιαίτερη οξύτητα σημειώθηκε την περίοδο μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιδιοκτήτες των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, που παρήγαγαν και διέθεταν τα ναρκωτικά σκευάσματα, αντιδρώντας στην απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους από τις επαναστατικές αρχές, έριξαν στη «μαύρη αγορά» εκατοντάδες κιλά ναρκωτικών φαρμάκων, ελπίζοντας να προκαλέσουν βία και κύμα μαζικών ταραχών στη χώρα².

Ομως, η Επανάσταση κέρδισε και αυτό το στοίχημα, αφού: «Η εξάλειψη του υλικού συμφέροντος, της ανεργίας, της εγκατάλειψης των παιδιών, της αγραμματοσύνης, η ανάπτυξη της μόρφωσης και του πολιτισμού των κατοίκων στα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, καθώς και η λήψη νομικών, οργανωτικών και πρακτικών μέτρων κατά της παράνομης κυκλοφορίας των ναρκωτικών και της χρήσης τους, επέτρεψαν την ουσιαστική μείωσή τους»³.

Σε όλη τη σοσιαλιστική περίοδο, αρχίζοντας από το 1924, όταν εκδόθηκε το «Διάταγμα για την ποινική δίωξη της διακίνησης ναρκωτικών», έως και μέχρι το 1991, οι αρχές με κάθε δυνατό μέσο προσπαθούσαν να εμποδίσουν τη διάδοση των ναρκωτικών. Σ' ό,τι αφορά στα κατασταλτικά μέσα, το βάρος δινόταν στην καταστολή πρώτα απ' όλα της παραγωγής ναρκωτικών, κυρίως στις περιοχές της Κεντρικής Ασίας, όπου υπήρχε μεγάλη παράδοση καλλιέργειας ναρκωτικών. Το σοσιαλιστικό κράτος δε δίωκε με αυστηρά μέτρα τον χρήστη, μια και ο Ποινικός Κώδικας (μέχρι το 1991) προέβλεπε για χρήση ναρκωτικών χρηματικό πρόστιμο ή κράτηση 15 ημερών, αλλά την ίδια ώρα υποχρέωνε τον χρήστη ναρκωτικών ουσιών να μπει σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Κι αυτό το μέτρο ξεκινούσε από την αντίληψη ότι η χρήση των ναρκωτικών δεν καταστρέφει μόνο τη ζωή του ίδιου του χρήστη, αλλά και της οικογένειάς του, του κοινωνικού του περίγυρου!

Αυτό το εκρηκτικό πρόβλημα, που κληρονόμησε ο σοσιαλισμός από το καπιταλιστικό σύστημα, ήταν ουσιαστικά για το νέο κοινωνικό σύστημα μια «ωρολογιακή βόμβα»! Είναι χαρακτηριστικό πως, με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν, τα πρώτα χρόνια τις σοβιετικής εξουσίας υπήρχαν 7,5 εκατομμύρια εγκαταλειμμένα παιδιά, εκ των οποίων τουλάχιστον το 10% έκανε χρήση ναρκωτικών ουσιών⁴.

Κι όμως, μέσα σε μερικά χρόνια, το σοβιετικό κράτος μπόρεσε να περιθάλψει όλα αυτά τα παιδιά σε ειδικές μορφωτικές - εργασιακές κολεκτίβες, μόρφωσε χιλιάδες ειδικούς, γιατρούς και παιδαγωγούς, ξεσήκωσε ολόκληρη την κοινωνία «στο πόδι» κατά των ναρκωτικών, χτυπώντας στη ρίζα του το πρόβλημα. «Στις συνθήκες της σοβιετικής εξουσίας έγινε η επεξεργασία κι εφαρμογή ενός ολόκληρου συστήματος οργανωτικών, νομικών, ιατρικών, παιδαγωγικών δραστηριοτήτων, με στόχο την πρόληψη της ναρκομανίας και της τοξικομανίας παιδιών κι εφήβων»⁵. Να σημειωθεί ότι αυτός ο αγώνας δε στρεφόταν μόνον ενάντια στη χρήση γνωστών ναρκωτικών ουσιών, αλλά και σε άλλα ναρκωτικά, τοξικά υποκατάστατα, που μπορούσαν να βρεθούν πολύ εύκολα. Για παράδειγμα, ενάντια στην πόση πυκνού εκχυλίσματος τσαγιού, ενός προϊόντος ιδιαίτερα διαδομένου στη Ρωσία.

Αποτέλεσμα αυτού του συνόλου των μέτρων ήταν η σχεδόν συντριπτική συρρίκνωση του φαινομένου της ναρκομανίας στην ΕΣΣΔ και εδώ δεν μπορεί κανείς να μη σημειώσει τη συνεισφορά της αύξησης του μορφωτικού επιπέδου, της δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου από τη νεολαία, της σιγουριάς που αυτή ένιωθε για την αυριανή μέρα, αλλά και όλο το σύνολο των κοινωνικών αξιών και ιδανικών που κυριαρχούσαν στην κοινωνία.

Την περίοδο 1960 - 1980 παρουσιάζεται μια αύξηση των χρηστών, σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο και οι χρήστες διπλασιάζονται κι από 23 χιλιάδες υπολογίζονται περίπου στις 50 χιλιάδες άτομα, ενώ οι εξαρτημένοι από 10 χιλιάδες υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τις 15 χιλιάδες⁶. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, αυτή η αύξηση ήταν αποτέλεσμα, τόσο της μείωσης της ιδεολογικοπολιτικής δουλιάς στη νεολαία, όσο και αντανάκλαση άλλων προβλημάτων που εμφανίζονται εκείνη την περίοδο στην ΕΣΣΔ, όπως, π.χ., είναι η διείσδυση δυτικών προτύπων συμπεριφοράς στη νεολαία. Αλλά ακόμη και τότε ο παραπάνω αριθμός, όταν μιλάμε για μια χώρα 250 εκατομμυρίων ανθρώπων, δεν μπορεί να συγκριθεί με τα ανάλογα φαινόμενα στις καπιταλιστικές χώρες. Για παράδειγμα, το ειδικό βάρος των εγκλημάτων που είχε σχέση με την παράνομη κυκλοφορία των ναρκωτικών το 1981 αποτελούσε το 1% από όλα τα διαπιστωμένα εγκλήματα, την ώρα που τα επίπεδα της εγκληματικότητας ήταν ασύλληπτα μικρότερα, σε σχέση με τον καπιταλιστικό κόσμο. Η στατιστική λέει ακόμη πως τα εγκλήματα που σχετίζονταν με τη διακίνηση των ναρκωτικών τα τελευταία χρόνια του σοσιαλισμού ήταν κατά 20 φορές (!) λιγότερα σε σχέση μετά από δέκα χρόνια, δηλαδή το 2000⁷. Κι αυτό, παρά την παραδοχή των ρωσικών αρχών πως σήμερα μπορούν να εντοπίσουν μόνον ένα μικρό αριθμό τέτοιων εγκλημάτων.

Οπως ήδη σημειώσαμε, οι δυνάμεις που επανέφεραν τον καπιταλισμό στη Ρωσία, υποσχόμενες ότι θα «διορθώσουν» και θα κάνουν «πιο ανθρώπινο» το σοσιαλισμό, με μια πρωτοφανή τους απόφαση στις 5/12/1991 νομιμοποίησαν τη χρήση των ναρκωτικών! Σήμερα, κανείς από τους πρωταγωνιστές δε θέλει να θυμάται το ποιοι βουλευτές ήταν εκείνοι που πρωτοστάτησαν στην απόφαση που πήρε το ρωσικό κοινοβούλιο, το Δεκέμβρη του 1991. Ορισμένοι από τους πρωταγωνιστές κρύβονται πίσω από την «αδυναμία» της μνήμης τους, ενώ άλλοι δηλώνουν πως τα πρακτικά της συνεδρίασης του κοινοβουλίου κάηκαν το 1993 κατά τη διάρκεια του κανονιοβολισμού του ρωσικού κοινοβουλίου από τα τανκς του Γιέλτσιν!

Ομως, οι κυβερνώντες δεν επέτρεψαν απλώς τη χρήση των ναρκωτικών, αλλά έκαναν ένα βήμα ακόμη κι έκλεισαν το 1993 όλα τα δημόσια «θεραπευτικά - εργασιακά ιδρύματα» αποκατάστασης εξαρτημένων ατόμων, όχι μόνο από τα ναρκωτικά, αλλά κι από τον αλκοολισμό. «Στη Ρωσία υπήρχαν εκατοντάδες τέτοια ιδρύματα. Οι αλκοολικοί κι οι ναρκομανείς γύρισαν στην κοινωνία, διαδίδοντας τον δικό τους τρόπο ζωής»⁸.

Αυτή η περίοδος επίσημης «χάριτος» στα ναρκωτικά κράτησε 7 ολόκληρα χρόνια, έως το 1998. Είναι χαρακτηριστικό πως το ρωσικό κοινοβούλιο ψήφισε το 1996 νέο νόμο, (όταν πλέον φάνηκαν οι εκρηκτικές διαστάσεις που παίρνει το πρόβλημα), με τον οποίο απαγορευόταν η χρήση ναρκωτικών ουσιών χωρίς ιατρική άδεια. Ακόμη όμως και τότε ο Πρόεδρος Γιέλτσιν, γνωστός και φανατικός οπαδός της (συμμετοχικής;) «δημοκρατίας», αρνήθηκε να βάλει την υπογραφή του στο νόμο αυτό! Χρειάστηκε να περάσουν δύο ακόμη χρόνια, ώσπου να δυναμώσει η κοινωνική κατακραυγή και να δεχτεί να υπογράψει ο ίδιος τη σχετική απαγόρευση, με την ευκαιρία της έγκρισης του νέου ποινικού κώδικα. Στα 7 αυτά χρόνια της «αποποινικοποίησης», η Ρωσία γνώρισε μια ραγδαία εξάπλωση των ναρκωτικών! Με μέγα θύμα τη νέα γενιά!

Σύμφωνα με τα στοιχεία κυβερνητικών ερευνών, που μετέδωσε το πρακτορείο «Interfax», το Δεκέμβρη του 2003 στη Ρωσία υπήρχαν 4.000.000 νεολαίοι ηλικίας από 11 έως 24 χρόνων που έκαναν χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ περίπου 1,1 εκατομμύριο από αυτούς θεωρούνται ναρκομανείς⁹. Ενώ σύμφωνα με τον Γ. Σιβολάπ, επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου Ψυχιατρικής «Κορσακόφ» η μάστιγα των ναρκωτικών έχει αγγίξει «περίπου 10.000.000 νέους που υποφέρουν από τη ναρκομανία»¹⁰. Είναι χαρακτηριστικό πως αν το 1985, στα σοσιαλιστικά χρόνια, υπήρχαν μόνο 4 από τις 89 περιοχές της Ρωσίας, όπου υπολογίζονταν ότι οι χρήστες ναρκωτικών ήταν από 1.000 έως 10.000 άτομα, σήμερα εκτιμάται πως υπάρχουν 43 τέτοιες ρωσικές περιοχές. Σημειώνεται, επίσης, πως με βάση υπολογισμούς που έγιναν κάθε χρήστης «σπρώχνει» στη χρήση ναρκωτικών ετησίως άλλα 16 άτομα, κατά μέσο όρο. Στα χρόνια μεταξύ 1992 και 2001 ο αριθμός των ναρκομανών αυξήθηκε στη Ρωσία κατά 10,8 φορές, ενώ μεταξύ των εφήβων κατά 16 φορές. Οι θάνατοι από τη χρήση ναρκωτικών αυξήθηκε κατά 12 φορές, ενώ μεταξύ των παιδιών κατά 42 φορές!¹¹

Οπως σημειώνει ο Γ. Ζαζούλιν, που για χρόνια ασχολείται με το ζήτημα των ναρκωτικών: «Σήμερα στη Ρωσία υπάρχει ένας ναρκομανής ανά 100 κατοίκους. Εάν υπολογίζουμε μόνο μέσα στη νεολαία τότε έχουμε έναν ναρκομανή ανά 10 νέους. Η χώρα πλήττεται από ένα κύμα κοινωνικής ναρκο-επιδημίας. Τι θα γίνει μετά από 20-30 χρόνια; Ελαφρές συνταγές για να σταματήσουμε τα ναρκωτικά δεν υπάρχουν... Οι χαμηλοί μισθοί εξαναγκάζουν τους γονείς να δουλεύουν σε δύο και τρεις δουλιές και να μην έχουν καθόλου χρόνο για να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους. Πολλοί είναι αυτοί που δεν έχουν ούτε χρόνο, αλλά ούτε και δυνάμεις για να συνειδητοποιήσουν την ποιότητα επικοινωνίας τους με τα παιδιά τους. Δε γνωρίζουμε πώς να επικοινωνήσουμε με αυτά»¹².

Να σημειωθεί ότι η Μόσχα βρίσκεται στην πρώτη θέση στην επέκταση των ναρκωτικών. «Φαρμάκι» για κάθε γούστο μπορεί να βρει κανείς παντού: Κοντά στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στο νυχτερινό κλαμπ, στο καζίνο, στη λαϊκή αγορά. Πρόσφατα η Κρατική Υπηρεσία ελέγχου των ναρκωτικών υπολόγισε ότι σε πάνω από 200 νυχτερινά κέντρα της ρωσικής πρωτεύουσας, σε σύνολο 600 που είναι ανοιχτά κάθε βράδυ, γίνεται διακίνηση ναρκωτικών ουσιών. Ο διευθυντής του τμήματος υγειονομικής περίθαλψης της πρωτεύουσας Α. Σελτσόφσκι δήλωσε πως στη Μόσχα υπάρχουν ήδη ένα εκατομμύριο άνθρωποι που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ πάνω από 150 χιλιάδες είναι οι εξαρτημένοι από τα ναρκωτικά. Και αυτό μόνο στη Μόσχα! Προκύπτει πως στην πρωτεύουσα της «δημοκρατικής» Ρωσίας, αν αφαιρέσουμε τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά, χρήστης ναρκωτικών είναι κάθε τρίτος - τέταρτος κάτοικος!¹³

Δραματική είναι και η κατάσταση στον τομέα της αποτοξίνωσης. Στις δημόσιες κλινικές υπάρχει τεράστια «ουρά» για να εισαχθείς, ενώ στις ιδιωτικές κλινικές η θεραπεία κυμαίνεται γύρω στα 3 με 5 χιλιάδες δολάρια, τη στιγμή που η συντριπτική πλειοψηφία του λαού παίρνει μισθούς πείνας. Σ' αυτές τις συνθήκες, οι οικογένειες που υποφέρουν από τα ναρκωτικά, αναγκάζονται να καταφύγουν σε κάθε μέσο, ξεπουλώντας τα πάντα, μήπως και καταφέρουν να σώσουν τα παιδιά τους¹⁴.

Η ζωή, τέλος, κατέρριψε και το μύθο που έλεγε πως τη Ρωσία δεν την απειλούσαν τα ναρκωτικά, επειδή τάχατες «οι Ρώσοι πίνουν» και γι' αυτό δε θα πέσουν στα δίχτυα των ναρκωτικών. Αντίθετα, όπως αποδεικνύουν και οι Ρώσοι ειδικοί, ο αλκοολισμός και τα λεγόμενα «ελαφρά» ναρκωτικά αποτελούν στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων έναν «προθάλαμο», έναν «διάδρομο προπόνησης», για να περάσει κανείς και στα «σκληρά» ναρκωτικά¹⁵.

---

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. Οι θέσεις της ΚΝΕ για τα ναρκωτικά, Ιούνης 2001, σελ. 11-12

2. «Η ανάπτυξη της ναρκομανίας και της παράνομης κυκλοφορίας των ναρκωτικών στη Ρωσία». www.narcom.ru

3. Στο ίδιο.

4. «Ο αγώνας με τη ναρκομανία και την τοξικομανία παιδιών κι εφήβων τις δεκαετίες του '20-30». http://nodrugs.ksu.ru/info/narkhist20s.html

5. Στο ίδιο.

6. Το Ιντερνετ κατά των ναρκωτικών. http://nodrugs.ksu.ru

7. «Στη μάχη κατά της ναρκομανίας δεν υπάρχουν ελαφρές συνταγές». http://journal.spbu.ru/2002/16/5.html

8. Στο ίδιο.

9. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 28/12/2003

10. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Κυριακή 12/8/2001

11. «Η Ρωσία στη βελόνα των ναρκωτικών». www.leviy.ru

12. «Στη μάχη κατά της ναρκομανίας δεν υπάρχουν ελαφρές συνταγές». http://journal.spbu.ru/2002/16/5.html

13. «Μαστούρα από τον θείο Μπους». Εφημερίδα «Ζάφτρα», 27/3/2003

14. Στο ίδιο.

15. Το Ιντερνετ κατά των ναρκωτικών. http://nodrugs.ksu.ru