«Κάθε ΑΕΙ, στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού του, για την επίτευξη της αποστολής και των ειδικότερων στόχων του συντάσσει τετραετές ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό πρόγραμμα», ορίζεται στο νομοσχέδιο. Αυτό είναι κάτι σαν τα αναπτυξιακά προγράμματα των επιχειρήσεων και θα υποβάλλεται στο υπουργείο για κοινή συμφωνία.

Το νομοσχέδιο ορίζει ότι μέσα στα τετραετή προγράμματα, τα ιδρύματα πρέπει να αναφέρονται «στον προγραμματισμό της χρηματοδότησης από άλλες πηγές, εκτός του κρατικού προϋπολογισμού». Οπου φυσικά, «άλλες πηγές» δεν μπορεί παρά να σημαίνει: Επιχειρήσεις, δίδακτρα κ.ο.κ.

Παράλληλα, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι μέσα από αυτόν τον τετραετή προγραμματισμό θα περνούν και οι απαιτούμενες κάθε φορά αναδιαρθρώσεις και θα ελέγχεται ο βαθμός υλοποίησής τους. Εξάλλου, το νομοσχέδιο λέει ότι για την έγκριση από το υπουργείο του τετραετούς προγράμματος κάθε ΑΕΙ, θα «λαμβάνεται υπόψη, ιδίως, η συμμόρφωση προς τα αποτελέσματα της διαδικασίας αξιολόγησης».

Ετσι, δείχνει ότι το υπουργείο θα «εκβιάζει» τα ιδρύματα να προσαρμοστούν στις αναδιαρθρώσεις και όταν δε συμμορφώνονται θα τα οδηγεί σε οικονομικό στραγγαλισμό, αφού παρακάτω ορίζεται: «Εάν με ευθύνη του ΑΕΙ, δεν υπάρξει τετραετές ακαδημαϊκό - αναπτυξιακό πρόγραμμα, αναστέλλεται κάθε κρατική χρηματοδότηση προς το ΑΕΙ, με εξαίρεση τους πόρους για τη μισθοδοσία (...) προσωπικού, για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών και για τη φοιτητική μέριμνα». Δηλαδή, όποια ΑΕΙ δε συμμορφώνονται, θα αρκούνται στα ψίχουλα των λειτουργικών δαπανών, τα οποία σήμερα δε φτάνουν ούτε για τα χαρτιά των φωτοτυπικών!

Φαίνεται έτσι ότι η κρατική χρηματοδότηση δε θα κατευθύνεται εξίσου σε όλα τα ιδρύματα, αλλά θα δημιουργηθεί μια διαφοροποίηση στη χρηματοδότηση των ιδρυμάτων ανάλογα με... τις επιδόσεις τους στη σκακιέρα των αναδιαρθρώσεων.

Για να εξυπηρετηθεί αυτού του τύπου η ιδιωτικοοικονομική λειτουργία των ιδρυμάτων, ενισχύεται η θέση του «Γραμματέα του ΑΕΙ» για τον «αποτελεσματικότερο συντονισμό και διεύθυνση του έργου των οικονομικών και διοικητικών υπηρεσιών του ΑΕΙ». Πρακτικά, η διεύθυνση των οικονομικών και διοικητικών υποθέσεων μιας τεράστιας επιχείρησης, όπως οραματίζονται να είναι ένα ΑΕΙ, απαιτεί έναν μάνατζερ, που θα έχει στόχο την «παροχή υπηρεσιών» με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και την απόκτηση για το ίδρυμα του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους! Γι' αυτό δημιουργούν αυτή τη θέση του γραμματέα.

Για τα συγγράμματα προβλέπεται ότι «οι Γενικές Συνελεύσεις των Τμημάτων των ΑΕΙ συντάσσουν κατάλογο συγγραμμάτων ανά υποχρεωτικό ή επιλεγόμενο μάθημα» και «με προεδρικό διάταγμα (...) καθορίζεται ο τρόπος, με τον οποίο παρέχεται στους φοιτητές το δικαίωμα δωρεάν προμήθειας αριθμού συγγραμμάτων ίσου με τον αριθμό των υποχρεωτικών και επιλεγόμενων μαθημάτων». Κοινώς, μόνο ένα δωρεάν σύγγραμμα ανά μάθημα και τα υπόλοιπα βιβλία που απαιτούνται για τη μελέτη τους οι φοιτητές ας κόψουν το λαιμό τους να τα εξασφαλίζουν!

Σύμφωνα, μάλιστα, με τις δηλώσεις της υπουργού Παιδείας, ο κάθε φοιτητής θα διαλέγει ο ίδιος ποιο βιβλίο θα παίρνει δωρεάν (από όλα τα βιβλία που απαιτούνται για ένα μάθημα), με αποτέλεσμα κάθε φοιτητής να διαβάζει από διαφορετικό βιβλίο!

Το κόστος σπουδών για τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών θα γίνει δυσβάσταχτο κι αυτό γίνεται όλο και περισσότερο φανερό. Ως «απάντηση», η κυβέρνηση φέρνει τις λεγόμενες «ανταποδοτικές υποτροφίες» και τα «εκπαιδευτικά δάνεια».

Ξεκαθαρίζουμε: Οι «ανταποδοτικές υποτροφίες» δεν έχουν καμιά σχέση με «υποτροφίες»! Αποτελούν απλά δικαίωμα μερικής (μέχρι 40 ώρες το μήνα) απασχόλησης των φοιτητών μέσα στο πανεπιστήμιο και ανάλογη πληρωμή τους γι' αυτό. Θεωρείται δεδομένο, δηλαδή, ότι οι φοιτητές που προέρχονται από τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα θα πρέπει να δουλεύουν παράλληλα με τις σπουδές τους για να τα βγάλουν πέρα.

Η άλλη λύση που προτείνεται είναι να «φεσωθούν» στις τράπεζες! Το προσχέδιο προβλέπει την παροχή άτοκων εκπαιδευτικών δανείων από τράπεζες, η αποπληρωμή των οποίων θα γίνεται τμηματικά «μετά από πενταετή άσκηση επαγγέλματος και σε κάθε περίπτωση σε δεκαπέντε το πολύ έτη από τη λήψη του συνολικού ποσού του δανείου».

Ορίζεται ανώτατη διάρκεια φοίτησης το διπλάσιο του προβλεπόμενου χρόνου σπουδών για κάθε Τμήμα και σχολή. Δηλαδή, για τις τετραετείς σχολές ανώτατο όριο φοίτησης είναι τα 8 χρόνια, για τις πενταετείς σχολές τα 10 χρόνια κτλ. Μετά από αυτό το χρονικό όριο ο φοιτητής θα χάνει τη φοιτητική ιδιότητα και θα παίρνει απλά μια βεβαίωση σπουδών για όσα μαθήματα θα έχει περάσει μέχρι τότε. Εφόσον ψηφιστεί ο νόμος, θα ισχύσει και για όσους φοιτούν ήδη στα προβλεπόμενα έτη σπουδών, ενώ γι' αυτούς που τα έχουν ξεπεράσει θα δοθεί ένα περιθώριο 5 χρόνων προκειμένου να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.

Βέβαια, η κυβέρνηση προτείνει αυτή τη ρύθμιση για τους λεγόμενους «αιώνιους» φοιτητές, υπονοώντας ότι είναι κάποιοι «λουφαδόροι» που καθυστερούν αδικαιολόγητα τις σπουδές τους και δεν κοιτάει τον αριθμό των εργαζόμενων φοιτητών που συνεχώς αυξάνει... Ετσι, δεν παίρνει κανένα ουσιαστικό μέτρο για να εξασφαλίσει ότι όλοι οι φοιτητές, ανεξαρτήτως εισοδήματος, θα μπορούν να αφιερώνονται απρόσκοπτα στις σπουδές τους, αλλά παίρνει μέτρα διοικητικού χαρακτήρα για τη διάρκεια των σπουδών.

Το δυσβάσταχτο κόστος για σπουδές, που δεν εξασφαλίζεται ότι θα έχουν κάποιο ουσιαστικό αντίκρισμα, είναι φυσικό να οδηγεί και πολλούς φοιτητές στην απογοήτευση ή ακόμα και την εγκατάλειψη των σπουδών. Γι' αυτό και με το νομοσχέδιο δημιουργούνται υπηρεσίες υποστήριξης φοιτητών και σύμβουλοι σπουδών σε κάθε σχολή. Αλλο λίγο και θα μας πουν ότι κάθε φοιτητής θα πρέπει να έχει και τον ...ψυχολόγο του!

Πέρα από τις διακηρύξεις για ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών μέσα στα ιδρύματα, με το νομοσχέδιο ορίζεται ότι το άσυλο κατοχυρώνει το δικαίωμα «στη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των ΑΕΙ», αφήνοντας έτσι το περιθώριο να θεωρηθεί κατάλυση του ασύλου οποιαδήποτε κινητοποίηση μέσα στις σχολές γίνεται π.χ. σε ώρα μαθήματος, σε διοικητικές υπηρεσίες, σε ερευνητικό εργαστήριο κ.ο.κ.

Η Σύγκλητος ή η Συνέλευση του ΤΕΙ θα καθορίζουν ποιοι χώροι σε κάθε ίδρυμα καλύπτονται από το ακαδημαϊκό άσυλο. Μέχρι τώρα, το άσυλο κάλυπτε όλους ανεξαιρέτως τους χώρους των ιδρυμάτων, ενώ η νέα διάταξη ανοίγει το δρόμο για να τεθούν κάποιοι χώροι εκτός ασύλου.

Αρμόδιο όργανο για να αποφασίζει την άρση του ασύλου και να δίνει άδεια επέμβασης δημόσιας δύναμης είναι το Πρυτανικό Συμβούλιο των πανεπιστημίων (αντίστοιχα το Συμβούλιο για τα ΤΕΙ) που μπορεί να αποφασίζει με απλή πλειοψηφία. Στο Πρυτανικό Συμβούλιο συμμετέχουν μόνιμα ο πρύτανης, οι αντιπρυτάνεις, ένας εκπρόσωπος των φοιτητών και ο προϊστάμενος της Γραμματείας του πανεπιστημίου (που με το παρόν νομοσχέδιο μετατρέπεται σε... μάνατζερ). Μέχρι τώρα, αρμόδιο όργανο ήταν η Επιτροπή Ασύλου (όπου συμμετείχε ο πρύτανης, ένας πανεπιστημιακός κι ένας φοιτητής) και αποφάσιζε με ομοφωνία, ενώ αν δεν μπορούσε να συγκληθεί ή να αποφασίσει αυτό το όργανο, η αρμοδιότητα περνούσε στη Σύγκλητο, που είναι το ανώτατο όργανο του πανεπιστημίου.

Είναι φανερό ότι η μεταφορά της αρμοδιότητας στο Πρυτανικό Συμβούλιο καθιστά πιο ελαστικό το νομοθετικό πλαίσιο και πιο εύκολη την άρση του ασύλου, γεγονός που, σε συνδυασμό με τις παραπάνω αντιδραστικές διατάξεις για τον ορισμό του, αποδεικνύει πως γίνονται βήματα προς πιο αντιδραστική κατεύθυνση.

Η πολυδιαφημισμένη κοινωνική λογοδοσία, που υποσχόταν η κυβέρνηση ότι θα φέρει με το νομοσχέδιο, δεν είναι τίποτε άλλο από την υποχρέωση του εκάστοτε υπουργού Παιδείας να παρουσιάζει κάθε χρόνο στη Βουλή μια «ετήσια έκθεση για την κατάσταση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα». Παράλληλα, στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι κάθε ίδρυμα πρέπει να ενημερώνει την ιστοσελίδα του στο διαδίκτυο... Δεν είναι όμως, μόνο προσχηματικές αυτές οι διατάξεις. Η δημοσιοποίηση μιας σειράς δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων είναι χρήσιμη πρώτα και κύρια στις επιχειρήσεις, προκειμένου να... επιλέγουν σε ποια ιδρύματα και Τμήματα θα επενδύσουν.

Η εκλογή των πρυτανικών αρχών θα διενεργείται από το σύνολο των πανεπιστημιακών, των φοιτητών και του λοιπού επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού του ιδρύματος και οι ψήφοι τους θα καταμετριούνται με βάση κάποιους συντελεστές βαρύτητας. Αυτό πρακτικά σημαίνει διαμόρφωση ενός εκλεκτορικού σώματος που δεν είναι συγκεκριμένο και μετρήσιμο, θα μπορούν να το επικαλούνται όμως οι πρυτανικές αρχές (επίκληση του τύπου «εγώ εκλέχτηκα από όλους»...) προκειμένου να μη δίνουν λόγο πουθενά!

Ορίζεται ακόμα ότι θα μπορεί συνολικά ή εν μέρει οι σπουδές να γίνονται σε ξένη γλώσσα.

Αναφορικά με την εκλογή μελών διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, ορίζεται ότι δε θα γίνεται από το υπουργείο έλεγχος κάθε περίπτωσης ξεχωριστά, αλλά θα επικυρώνεται από τον πρύτανη του κάθε ιδρύματος, και το υπουργείο θα έχει το δικαίωμα δειγματοληπτικού ελέγχου ή θα παρεμβαίνει μετά από ένσταση.

Με ανακοίνωσή της η Πανσπουδαστική Κίνηση Συνεργασίας ανάμεσα σε άλλα σημειώνει:

«Οι σημερινές δηλώσεις του πρωθυπουργού, της υπουργού Παιδείας και κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης καθώς και η ίδια η κατάθεση στη Βουλή του νόμου - πλαίσιο για την ανώτατη εκπαίδευση, αποδεικνύουν με τον πιο πειστικό τρόπο την πρόθεση της κυβέρνησης από κοινού με το ΠΑΣΟΚ, υλοποιώντας τη βάρβαρη αντιεκπαιδευτική πολιτική της ΕΕ, να βάλει ταφόπλακα στη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, στα μορφωτικά κι εργασιακά δικαιώματα των φοιτητών και των σπουδαστών.

Και από τις σημερινές εξελίξεις και δηλώσεις αποδεικνύεται ότι ο νόμος - πλαίσιο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα βαθιά αντιδραστικό κατασκεύασμα με το οποίο θα προωθηθεί η επιχειρηματική δράση και τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια λειτουργίας στις σχολές, δεν είναι τίποτα άλλο από νόμος που θα εντείνει τους ταξικούς φραγμούς και την απαξίωση των σπουδών μέσα από τον ασφυκτικό έλεγχο του περιεχομένου τους, της εκπαιδευτικής και ερευνητικής διαδικασίας από τις επιχειρήσεις.

Οι φοιτητές δεν έχουν άλλο δρόμο από τη συνέχιση της πάλης ενάντια σε αυτή την πολιτική!».