«Οι αρχιτεκτονικές συνθέσεις του Γιάννη Μόραλη (" Με οδηγό την αίσθηση")» τιτλοφορείται η έκθεση - αφιέρωμα στον κορυφαίο ζωγράφο Γιάννη Μόραλη, που παρουσιάζει το Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1, Κολωνάκι). Η έκθεση, που θα λειτουργεί έως τις 30 Απριλίου, περιλαμβάνει 120 έργα, μακέτες και προσχέδια των αρχιτεκτονικών συνθέσεων του δημιουργού για την καλαισθητική - εικαστική εξύψωση κτιρίων (αρκετές δεν πραγματοποιήθηκαν και άλλες καταστράφηκαν με το γκρέμισμα των κτιρίων). Τα έργα αυτά τα φύλασσε στο εργαστήρι του και πριν το θάνατό του (2009) τα δώρησε στο Μουσείο Μπενάκη. Η έκθεση, σε επιμέλεια της Φανής - Μαρίας Τσιγκάκου, εκτός από τα έργα της δωρεάς, περιλαμβάνει και συνοδευτικό υλικό (σχέδια, ακουαρέλες, λάδια, μακέτες, φωτογραφίες, κεραμικά και δείγματα αρχιτεκτονικών στοιχείων) - που ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές. H καλλιτεχνική επιμέλεια της έκθεσης είναι της σκηνογράφου Λίλης Πεζανού. Πολύτιμη για τη διαμόρφωση, τον εμπλουτισμό και τον κατάλογο της έκθεσης ήταν η συμβολή του σκηνογράφου - ενδυματολόγου Διονύση Φωτόπουλο.

Ανανεωτής των αισθητικών προσανατολισμών της ελληνικής Τέχνης, από τα φοιτητικά του χρόνια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και καθ' όλη τη δημιουργική του πορεία, ο Γιάννης Μόραλης, εκτός από το πλούσιο ζωγραφικό έργο του, ασχολήθηκε με τη χαρακτική, τη σκηνογραφία, την ενδυματολογία, τη μικρογλυπτική και την αρχιτεκτονική, αναδείχνοντας τη «συγγενή» και αμοιβαία επωφελή σχέση της αρχιτεκτονικής με την Τέχνη.

Οι εικαστικοί προβληματισμοί του όσον αφορά στην αισθητική των κτιρίων καταξιώνονται, το 1959, με ένα έργο που φιλοτέχνησε για το ξενοδοχείο «Χίλτον», έργο που «άνοιξε» το δρόμο για την εικαστική διακόσμηση ξενοδοχείων, τραπεζών, διαφόρων δημοσίων κτιρίων και κατοικιών. Οι αρχιτεκτονικές συνθέσεις του Μόραλη παραπέμπουν απ' ευθείας στη θεματική και μορφολογία της ζωγραφικής του (επιφάνειες με άρτια οργανωμένους όγκους, ρυθμό, σαφήνεια και κομψότητα των γραμμών).

Ο κατάλογος της έκθεσης (280 σελίδες, με 200 περίπου φωτογραφίες), αποτελεί την πρώτη πλήρη παρουσίαση των αρχιτεκτονικών δημιουργιών του Μόραλη. Τα κείμενα που υπομνηματίζουν τα έργα αποτελούν προσωπικά σχόλια και μαρτυρίες του ίδιου του καλλιτέχνη. Εκτός από το εισαγωγικό κείμενο της Φανής - Μαρίας Τσιγκάκου, περιλαμβάνει αδημοσίευτα κείμενα των Σπύρου Κονταράτου και Θύμιου Παπαγιάννη, καθώς και ορισμένα δημοσιευμένα, των Αλέξανδρου Ξύδη, Μαρίνου Καλλιγά και Νίκου Παπαδάκη, για τη δημιουργική συμβολή του Γιάννη Μόραλη στην αρχιτεκτονική αλλά και την ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ αρχιτέκτονα και εικαστικού.

Στις αρχιτεκτονικές προτάσεις του Μόραλη δεσπόζουν ο σεβασμός για τα υλικά και η έγνοια για τη λειτουργικότητα του αποτελέσματος, ακριβώς επειδή σκοπός του δεν ήταν τα έργα του να αποτελούν αυτόνομες και αυτάρεσκες εικαστικές προσθήκες που να επιβάλλονται σ' ένα χώρο μόνο και μόνο για να τον διακοσμήσουν, αλλά έχουν οργανική σχέση με την «ταυτότητα» του κάθε οικοδομήματος και της κάθε τοποθεσίας.

«Να δεις πώς μπλέκεται η τέχνη με τη ζωή: Εκείνη την εποχή ζωγράφιζα τις "Εξη Λαϊκές Ζωγραφιές". Μια μέρα που ήρθε να με δει η γυναικαδελφή μου (...), είδε τις μακέτες και με ρώτησε γιατί δεν κάνω κάτι για το Χίλτον.

Σκέφθηκα ότι έπρεπε να μπει κάτι που να μην είναι βαρύ. Δηλαδή να φαίνεται και να μη φαίνεται. Διότι κανονικά αυτό δεν διακοσμείται. Αρχικά είχα σκεφτεί να κάνω ένα κεραμικό. Αλλά το κόστος ήταν τεράστιο, κι επιπλέον θα ήταν σαν Μεσοποταμία, και έτσι το άφησα (...). Δούλεψα επί τρία χρόνια. Πρώτα έκανα ένα γύψινο πρόπλασμα σε κλίμακα 1:20. Στη συνέχεια το σχέδιο μεταφέρθηκε σε 520 πλάκες (η καθεμιά 1.50Χ80 εκ.) για κάθε όψη. Είναι γιαννιώτικο μάρμαρο υποκίτρινο. Ο πυθμένας των αυλακώσεων είναι μάρμαρο άγριο, ώστε να μαζεύει τη σκόνη.

Μου άρεσε που από πίσω φαίνεται ο Υμηττός. Τότε δεν είχαν ακόμα χτιστεί πολυκατοικίες στην περιοχή. Θυμάμαι και μια φορά που έβγαινε πίσω από τον Υμηττό το φεγγάρι και το τοπίο ήταν σχεδόν απόκοσμο.

(...) Η σύνθεσή μου είναι εμπνευσμένη από την αρχαία Ελλάδα, αλλά δεν υπάρχει ούτε ένα μοτίβο που να είναι απ' ευθείας αντίγραφο, π.χ. πουθενά δεν υπάρχει μαίανδρος.

Επάνω, δεξιά, οι δύο κεραίες είναι ο ήλιος, η αρχή. Από τον ήλιο σχηματίζονται όλα: η γραμμή του αετώματος, πάνω στο αέτωμα η Γλαυξ, αριστερά το χέρι της Αθηνάς που κρατάει τη Νίκη. Κατεβαίνουμε παρακάτω: αριστερά, η Αθηνά με την ασπίδα της. Δίπλα στην ασπίδα, ο βωμός και οι Κανηφόρες, δηλαδή η προσφορά προς τον ξένο. Παρακάτω, οι Αυλητρίδες, δηλαδή ''η διασκέδαση''. Κάτω, είναι το άρμα που συμβολίζει το ταξίδι, όπως και η τριήρης παρακάτω. Αυτή είναι όλη η ιστορία! Είναι πάρα πολύ απλό και επιπλέον δεν υπάρχει πουθενά κάποιο στοιχείο που να είναι αντίγραφο από αρχαίο μοτίβο.

Για την πίσω όψη επί της Μιχαλακοπούλου, σχεδίασα τρία μοτίβα: είναι απλά γεωμετρικά σχέδια που επαναλαμβάνονται, μεγαλώνοντας προς τα πάνω για να μην υπάρχει φυγή», έλεγε σε μια συνέντευξή του ο Γιάννης Μόραλης, για το έργο του στο Χίλτον.

Ερωτώμενος αν σπούδασε αρχιτεκτονική, απάντησε «όχι» και στην απορία για το πώς γίνεται να έχει σχεδιάσει «τόσο άψογες αρχιτεκτονικές συνθέσεις;», ο Μόραλης απάντησε: «Απλούστατα, με την αίσθηση». Και όταν - προκειμένου να τα δωρήσει στο Μουσείο Μπενάκη - ξανακοίταγε τα πραγματοποιημένα και μη σχέδιά του για τη διακόσμηση κτιρίων, ακούστηκε να μονολογεί: «Ε! ρε κέφια που είχαμε τότε!»