Ομως, το ζήτημα της κοινωνικής συμμαχίας δεν μπορούμε να το προσεγγίζουμε μονοδιάστατα, ιδιαίτερα σήμερα, σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης. Δεν είναι πρόβλημα μόνο συγκέντρωσης δυνάμεων και οργάνωσης του αγώνα. Πρόκειται πρώτα' απ' όλα για πρόβλημα μετωπικής ιδεολογικής σύγκρουσης με τον αντίπαλο και δεν επιτρέπεται να αφαιρούμαστε από αυτό.

Ας πάρουμε ένα πρώτο παράδειγμα:

Η καπιταλιστική οικονομική κρίση, ως παράγοντας καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων, από τη μια μεριά, αντικειμενικά επιταχύνει τη διαδικασία «προλεταριοποίησης» των πιο αδύνατων μεσαίων στρωμάτων. Ταυτόχρονα συνυπάρχει με τη συγκέντρωση και μονοπώληση όλο και μεγαλύτερου τμήματος της αγοράς, ιδιαίτερα σε τομείς της οικονομίας που παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό συσσώρευσης του κεφαλαίου. Ενισχύεται έτσι η τάση προσέγγισης των συμφερόντων της εργατικής τάξης με μεγάλα τμήματα, ιδιαίτερα των πιο αδύνατων και μικρών ΕΒΕ. Οι επεξεργασίες και οι θέσεις μας, όπως το κοινό πλαίσιο πάλης ΠΑΜΕ - ΠΑΣΕΒΕ - ΠΑΣΥ - ΜΑΣ - ΟΓΕ, στηρίζονται σε αυτή την εκτίμηση και πρέπει να οδηγούν τη δράση και την παρέμβασή μας. Κάθε φορά που πετυχαίνουμε βήματα στη συσπείρωση των μεσαίων στρωμάτων στο πλευρό του εργατικού κινήματος και σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι ταυτόχρονα αποσπούμε στηρίγματα και συμμάχους από τον αντίπαλο.

Από την άλλη, όμως, ακριβώς εξαιτίας αυτής της πολιτικής και των μέτρων που εφαρμόζονται, το ΠΑΣΟΚ, η ΝΔ, αλλά και οι δυνάμεις του οπορτουνισμού γνωρίζουν ότι θα έχουν ορισμένες απώλειες στις συνειδήσεις των ΕΒΕ και γι' αυτό σχεδιάζουν την παρέμβασή τους και ελίσσονται. Είναι πολύ χαρακτηριστική η στάση της ΕΣΕΕ στην τελευταία απεργία στις 23 Φλεβάρη, που πήρε απόφαση για κλείσιμο των καταστημάτων, αφού είχαν προηγηθεί σχετικές αποφάσεις Σωματείων και Ενώσεων που ανήκουν στην ΠΑΣΕΒΕ.

Δεύτερο παράδειγμα:

Η ίδρυση της ΠΑΣΕΒΕ, η λειτουργία της ως πανελλαδικού φορέα συσπείρωσης και συντονισμού των αγωνιστικών δυνάμεων σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, ταρακούνησε τις άλλες δυνάμεις. Τους ανησυχεί το ενδεχόμενο οι θέσεις μας να βρουν πλατιά απήχηση στους ΕΒΕ και στο συνδικαλιστικό τους κίνημα. Κυρίως όμως τους ανησυχεί η επίδραση στο επίπεδο της συνείδησης. Οι διεργασίες δηλαδή που μπορούν να γίνουν, ή αυτές που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, για την ανάγκη αλλαγής των συσχετισμών και την οικοδόμηση ισχυρής συμμαχίας με την εργατική τάξη, που θα αμφισβητήσει ως το τέλος, έως και την ανατροπή της, την εξουσία των μονοπωλίων. Ετσι φαίνεται ότι η τακτική τουλάχιστον του ΠΑΣΟΚ και ορισμένων άλλων δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα αναπροσαρμόζεται. Ορισμένες φορές εμφανίζονται να δηλώνουν ότι συμφωνούν με τις θέσεις και το πλαίσιο της ΠΑΣΕΒΕ, συμφωνούν με την οργάνωση αγώνων, ή ψηφίζουν αποφάσεις σε ανάλογη κατεύθυνση.

Τι δείχνουν τα δύο αυτά παραδείγματα;

Οτι αν μείνουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων, ο αντίπαλος έχει τα μέσα να αποκρούσει την όποια προσπάθεια αναπτύσσουν οι αγωνιστικές δυνάμεις.

Πρώτο: Στο περιεχόμενο της γενικής γραμμής, π.χ. το «σύμφωνο ανταγωνιστικότητας» που συζητιέται στην ΕΕ, από τη μια μεριά εκφράζει βεβαίως τις δυσκολίες συσσώρευσης και τις εσωτερικές αντιθέσεις που αυτές γεννούν στο στρατόπεδο του αντιπάλου, από την άλλη όμως προετοιμάζει μια ακόμα πιο σκληρή επίθεση στις εργασιακές σχέσεις, στο εισόδημα και τα δικαιώματα, που θα έχει φυσικά δραματικές επιπτώσεις στους ΕΒΕ. Εδώ ακριβώς πρέπει να ενταχθεί η δική μας δουλειά, π.χ. για την κυριακάτικη αργία, ή την προκλητική ενίσχυση και το ρόλο των τραπεζών, ώστε να ενοποιούνται τα αιτήματα και να κατανοείται πιο χειροπιαστά η ενότητα των συμφερόντων.

Δεύτερο: Στην προοπτική, που δε βρίσκεται βέβαια στο μνημόνιο ή στα μέτρα της κυβέρνησης. Να αναδείξουμε πιο πειστικά και ολοκληρωμένα τη δική μας πρόταση εξουσίας, που είναι η μόνη που μπορεί να διασφαλίσει όχι φυσικά την ύπαρξη, αλλά το εισόδημα και τα άλλα δικαιώματα των σημερινών ΕΒΕ.

Ευθύνη των κομμουνιστών είναι να βαθύνουμε την αντιπαράθεση, πρώτα και κύρια στο ιδεολογικό επίπεδο. Στο πού εμείς διαφέρουμε, ποια διέξοδο προτείνουμε και γιατί αυτή υπηρετεί τα συμφέροντα των αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάνουμε μισό βήμα με την προβολή από μέρους μας της αντιιμπεριαλιστικής γραμμής συσπείρωσης. Και μένει μισό, όσο δεν προβάλλουμε ταυτόχρονα στους ΕΒΕ την αναγκαιότητα και επικαιρότητα της εργατικής εξουσίας, του σοσιαλισμού και γιατί το σημερινό δικό τους κοινωνικό στρώμα έχει συμφέρον να ταχθεί ΑΠΟ ΤΩΡΑ με το μέρος της εργατικής τάξης.

Να λοιπόν πού θέλουμε να στρέψουν την προσοχή τους τα στελέχη, οι καθοδηγητές, να πώς μπορούμε να στηρίξουμε πιο ολοκληρωμένα τον προσανατολισμό των εδαφικών ΚΟΒ. Μας ενδιαφέρει οι ίδιες οι ΚΟΒ να ασχοληθούν με αυτό το ζήτημα στο χώρο ευθύνης τους. Να αναπτύξουν συζήτηση, επιχειρηματολογία, να αναμετρηθούν με τις δυσκολίες του χώρου, να καταγράψουν βήματα, να μετρούν την επιρροή των θέσεων του Κόμματος στους ΕΒΕ της κάθε περιοχής, να εντάσσουν νέες δυνάμεις στην ΠΑΣΕΒΕ και στα σωματεία. Αυτή δεν είναι δουλειά που αφορά μόνο τις ΚΟΒ των ΕΒΕ. Πρέπει να απασχολήσει, πρώτ' απ' όλα, τα στελέχη και τους καθοδηγητές. Τώρα, για παράδειγμα, που αυτό το διάστημα τα σωματεία είναι σε περίοδο αρχαιρεσιών και κάνουμε προσπάθεια συγκρότησης αγωνιστικών ψηφοδελτίων με το πλαίσιο της ΠΑΣΕΒΕ, έχει σημασία η κάθε γνωριμία, η κάθε επαφή, με τον κάθε μαγαζάτορα ή βιοτέχνη. Ομως, είναι άλλο αυτό και άλλο να πεισθεί να συμμετέχει ενεργά στο σωματείο και στις εκλογές. Να πάρουμε υπόψη μας ότι το πραγματικό ποσοστό συνδικαλισμένων ΕΒΕ είναι αρκετά πιο κάτω από το 6,2% που επίσημα δίνει η ΓΣΕΒΕΕ, ενώ ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν ή και κυριαρχούν μεγαλοεπιχειρηματίες και μεγαλέμποροι. Είναι ολοφάνερο, λοιπόν, ότι σε αυτές τις συνθήκες και με αυτούς τους συσχετισμούς, δύσκολα θα αποφασίσει κάποιος που δεν έχει από πριν συνδεθεί με το κίνημα, να το κάνει σήμερα. Εμείς θέλουμε στη συνοικία η συζήτηση με τους ΕΒΕ να ξεκινά από εκεί που σταματά η δική τους συνείδηση. Την κρίση και την καταστροφή τη βιώνουν. Εμείς να προβάλλουμε την αιτία, δηλαδή τα μονοπώλια και κυρίως τη διέξοδο, δηλαδή την εξουσία της εργατικής τάξης και το σοσιαλισμό. Την ανάγκη συσπείρωσης, συγκέντρωσης δυνάμεων ακόμα και στο επίπεδο της γειτονιάς και της οργάνωσης αγώνων σε αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Να προβάλλουμε τις θέσεις της ΠΑΣΕΒΕ όχι γιατί έχουν αμυντικό - υπερασπιστικό χαρακτήρα, αλλά κυρίως γιατί συνδέονται και έχουν ως επίκεντρο τη συμμαχία με το ΠΑΜΕ και το εργατικό κίνημα. Να μη διστάσουμε να βάλουμε στη συζήτηση αυτό που αντικειμενικά είναι το πιο επίκαιρο σήμερα: Πώς βλέπουμε εμείς τους σημερινούς αυτοαπασχολούμενους και μικρούς ΕΒΕ στο σοσιαλισμό, τη διασφάλιση του εισοδήματος και των κοινωνικών τους δικαιωμάτων. Την οργάνωσή τους σε συνεταιριστική βάση, ιδιαίτερα σε τομείς που παρουσιάζουν χαμηλή συγκέντρωση, αλλά, κυρίως, την ένταξη της μεγάλης τους μάζας στη σχεδιασμένη οικονομία και παραγωγή που θα υπηρετεί την όλο και μεγαλύτερη ικανοποίηση των σύγχρονων και συνεχώς αυξανόμενων ατομικών και κοινωνικών αναγκών.

Να μην υποτιμήσουμε σε καμία περίπτωση το περιεχόμενο της συζήτησης και της αντιπαράθεσης μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα, ως προς την αξία που έχει. Πρόκειται για σπουδαία μορφή ταξικής πάλης και μάλιστα για πεδίο στο οποίο οι κομμουνιστές υπερέχουν. Αν σωστά αξιοποιηθεί η ιδεολογική διαπάλη και σύγκρουση, μπορεί πιο απλά και πιο γρήγορα να αποκαλύψει τις αδυναμίες του αντιπάλου και κυρίως ως προς την προοπτική και τη διέξοδο. Αυτό τον διακριτό ρόλο υπηρετούν και τα αγωνιστικά ψηφοδέλτια που στηρίζει η ΠΑΣΕΒΕ στις εκλογές των σωματείων.

Να ξεπεράσουμε λαθεμένες απόψεις που υποστηρίζουν ότι αυτή η όξυνση της αντιπαράθεσης δε βοηθάει στη συσπείρωση, ότι μπορεί να απομακρύνει δυνάμεις που με δισταγμό μας προσεγγίζουν. Πρόκειται για ιδεολογική υποχώρηση κάτω από το βάρος των σημερινών αρνητικών συσχετισμών, που πολλές φορές μάλιστα τους προσδίδεται και αντικειμενικός χαρακτήρας. Βρίσκουν έδαφος και αναπαράγονται όσο επικρατούν ο συντεχνιασμός και ο οικονομισμός στο συνδικαλιστικό κίνημα, όσο η πολιτική αντιπαράθεση παραμένει σε δεύτερη και τρίτη θέση και δε βγαίνει στο προσκήνιο από τις δικές μας δυνάμεις. Στελέχη και καθοδηγητές έχουμε ευθύνη να εξηγούμε και πειστικά να αποδεικνύουμε ότι πρόκειται για απόψεις που όχι μόνο είναι απαντημένες και ξεπερασμένες, αλλά που ορισμένες φορές είναι πίσω ακόμα και από τις διαθέσεις του κόσμου και ως τέτοιες αποτελούν παράγοντα καθυστέρησης στην προσπάθεια που κάνουμε για την ανάπτυξη του κινήματος.

Οι ΕΒΕ, όπως και οι εργάτες στα σωματεία τους, θέλουμε να συζητάνε και να αναπτύσσουν δράση, πέρα από τα κλαδικά τους προβλήματα και για τη νεολαία, τα ναρκωτικά, τους μετανάστες, την Παιδεία, την Υγεία, τις Γυναίκες, το σοσιαλισμό, τη λαϊκή εξουσία και τόσα άλλα ζητήματα που απασχολούν τα λαϊκά στρώματα, είτε με τη μορφή οικονομικών προβλημάτων, είτε από τη σκοπιά των κοινωνικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων.