Οι σημερινοί μαθητές - και αυριανοί επιστήμονες - κλήθηκαν να ερμηνεύσουν την έξαρση της παιδικής εκμετάλλευσης και να προσδιορίσουν τη θέση των απομάχων της δουλιάς. Ταυτόχρονα, τους ζήτησαν να διατυπώσουν τις σκέψεις τους για τη θέση που πρέπει να έχει το παιδί στην κοινωνία, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους η πολιτεία οφείλει να βοηθήσει τους ηλικιωμένους "για να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα προβλήματά τους και να έχουν μια ζωή "γεμάτη" και ενδιαφέρουσα".

Το πρόβλημα της παιδικής εργασίας περιορίστηκε στα παιδιά που εργάζονται στους δρόμους και στα κέντρα διασκέδασης - στα "παιδιά των δρόμων", όπως αποκαλούνται διεθνώς και υπολογίζονται σε 100 εκατομμύρια.

Τα στοιχεία αυτά παραπέμπουν στον περασμένο αιώνα και τις φρικιαστικές συνθήκες εργασίας των παιδιών, που περιέγραψε με τόση δύναμη ο Ενγκελς στο περίφημο έργο του "Για την κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία". Το 57% των παιδιών - που δούλευαν μέχρι και δυο οχτάωρα - δεν άντεχαν και πέθαιναν.

Σήμερα η ίδια κυρίαρχη τάξη έχει αντικαταστήσει τα πρώτα της συνθήματα με άλλα γλυκανάλατα. Οπως ανάπτυξη, ανταγωνισμός, σύγκλιση. Και στον όρο αγορά πρόσθεσε το επίθετο "ελεύθερη", εκπορνεύοντας το όνομα της μεγάλης θεάς που σε όλη την ιστορία αγωνίστηκε για να λυτρώσει τον άνθρωπο απ' την τυραννία και εκμετάλλευση - όπως ευφυώς σημείωσε απ' την ίδια στήλη ο Ασημάκης Γιαλαμάς, γράφοντας για την παιδική πορνεία (6.6.1996).

Ετσι, τα παιδιά εξακολουθούν να προσφέρονται θυσία στον Μολώχ του κέρδους. Ετσι, η τρίτη ηλικία περιθωριοποιείται και επιχειρείται η κατεδάφιση της μεγαλύτερης κατάκτησης αυτής της γενιάς στον εικοστό αιώνα: Της κοινωνικής ασφάλισης, που εξασφαλίζει την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών.

Επίσης, ο γράφων είχε την τύχη - ή την ατυχία - να παρακολουθήσει από κοντά τους αγώνες των συνταξιούχων. Και θυμάται δυο στελέχη "μεγαλοσυνταξιούχους" - δε θα πει τώρα τα ονόματά τους - να λένε στις 31.3.1995, καθώς περίμεναν το βοήθημα της μισής σύνταξης: "Ο,τι κι αν δώσει, ας το δώσει με θεσμικό τρόπο, να το βρουν και τα εγγόνια μας". Κι όταν αργότερα άκουσαν τα μέτρα, αναρωτήθηκαν: "Μα είναι τόσο αδίστακτοι;".

Ναι, είναι τόσο αδίστακτοι. Γιατί είναι αδίστακτοι οι δείκτες που τόσο χαμογελαστά προφέρει κάθε φορά ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας.

Κι αν τα παιδιά έγραψαν συναισθηματικά, πώς - διάολε - να βρουν το νήμα σύνδεσης μεταξύ της δικής τους γενιάς και των παππούδων τους μέσα σε ένα κλίμα πολιτικής έκπτωσης και πλήρους αναξιοπιστίας;

Γιώργος ΜΟΥΣΓΑΣ

Νωρίς νωρίς, κάτω από την πίεση που δημιουργεί η συνεχιζόμενη κρίση στην αγορά και ο περιορισμένος τζίρος των καταστημάτων, ξεκινάνε φέτος οι θερινές εκπτώσεις στο λεκανοπέδιο της Αττικής, που θα εξαντλήσουν όλα τα νόμιμα περιθώρια, καθώς θα διαρκέσουν δύο ολόκληρους μήνες, ενώ τις επόμενες μέρες αναμένεται να ακολουθήσουν σχετικές ανακοινώσεις και των άλλων εμπορικών συλλόγων της χώρας. Σύμφωνα με ομόφωνη απόφαση της Ομοσπονδίας Εμπορικών Συλλόγων Αττικής Ομορων Νομών και Νήσων Αιγαίου οι εκπτώσεις της φετινής θερινής περιόδου θα ξεκινήσουν επίσημα την 1η Ιούλη και θα διαρκέσουν μέχρι τις 31 Αυγούστου.

Ετσι, για άλλη μια φορά οι έμποροι αποθέτουν τις ελάχιστες ελπίδες τους, για μια προσωρινή αναθέρμανση του τζίρου, στο δίμηνο των εκπτώσεων και στο επίδομα καλοκαιρινής άδειας των εργαζομένων. Κι αυτό, χωρίς ασφαλώς να περιμένουν ότι θα καλυφθούν οι απώλειες όλου του προηγούμενου διαστήματος. Απώλειες που συνεχώς συσσωρεύονται, εξαιτίας της πολιτικής μονόπλευρης λιτότητας, που πλήττει τα πλατιά λαϊκά στρώματα, που αποτελούν τη μεγάλη μάζα των πελατών των εμπορικών καταστημάτων. Από την άλλη, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η έναρξη των εκπτώσεων τόσο νωρίς ήταν και αποτέλεσμα των πιέσεων που ασκούν τα μεγάλα επώνυμα καταστήματα, που έσπευσαν ήδη να διαφημίσουν ότι ξεκίνησαν τις εκπτώσεις σε ποσοστά μέχρι και 30%.

Η έναρξη των εκπτώσεων κάθε χρόνο και νωρίτερα από τον προηγούμενο δεν είναι το μόνο στοιχείο που αποδεικνύει την πραγματικά άσχημη κατάσταση της αγοράς. Ηδη, οι εκπτώσεις με τη μορφή προσφορών δε σταματάνε σχεδόν καθόλου ολόκληρο το χρόνο, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι οι έμποροι που αναγκάζονται να πουλάνε σε τιμές κοντά στο κόστος, προκειμένου να προσελκύσουν το καταναλωτικό κοινό.

Για το θέμα αυτό ο Ν. Ρούσσος,μέλος του ΔΣ του Εμπορικού Συλλόγου της Αθήνας, δήλωσε στο "Ρ" πως "είναι αλήθεια ότι στην πραγματικότητα ο θεσμός των εκπτώσεων έχει εκφυλιστεί με τις συνεχείς προσφορές και την εξάντληση και της τελευταίας ημέρας του διμήνου που επιτρέπει η νομοθεσία, που η ίδια η κυβέρνηση φρόντισε να εξασφαλίσει, προκειμένου να εξυπηρετήσει τους δικούς της στόχους στο μέτωπο του πληθωρισμού. Ο εμπορικός κόσμος, όμως, βρίσκεται σε απόγνωση και οι εκπτώσεις είναι μια μικρή ανάσα στο τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει η αγορά". Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι "οι έμποροι δεν περιμένουν πολλά πράγματα ούτε από τη φετινή θερινή περίοδο. Μόνο τις πρώτες ημέρες ελπίζουν ότι θα υπάρξει μια μικρή αύξηση της κίνησης, η οποία, όμως, αναμένεται ότι θα εξασθενίσει όλο το υπόλοιπο διάστημα των εκπτώσεων" και τόνισε ότι δε θα πρέπει να παραταθούν οι εκπτώσεις, πράγμα το οποίο συνηθίζεται, γιατί θα είναι σε βάρος του θεσμού.

Πάντως, η ρίζα του κακού βρίσκεται στην αδυναμία του καταναλωτικού κοινού, κύρια των εργαζομένων και των συνταξιούχων να συμβάλουν - ως οι κύριοι καταναλωτές - στην αναθέρμανση της παγωμένης αγοράς, αφού - όπως αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια - όσο και να διαρκούν οι εκπτώσεις και όσο υψηλά και ελκυστικά κι αν είναι τα ποσοστά των εκπτώσεων, οι τιμές παραμένουν απλησίαστες για τους εργαζόμενους, στους οποίους απευθύνονται. Και όσο κι αν δε θέλουμε να προδιαγράψουμε δυσοίωνες εκτιμήσεις και εξελίξεις, τα δεδομένα δείχνουν ότι ούτε φέτος θα καταφέρει να χαμογελάσει η μεγάλη μάζα των εμπόρων της χώρας.

Μ. Ζ.