Είναι απαραίτητο πριν απ' όλα να ξεκαθαρίσουμε ότι Δημόσια Υγεία είναι το σύνολο των πολιτικών δραστηριοτήτων και υποδομών του κράτους, που έχουν σκοπό να διασφαλίσουν το ύψιστο κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα της υγείας (σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής) του πληθυσμού και των επερχόμενων γενεών, ειδικότερα δε των πλατύτερων λαϊκών στρωμάτων.

Με την έννοια αυτή τα θέματα Δημόσιας Υγείας αποτελούσαν και αποτελούν ένα πεδίο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος από την αστική τάξη και τα μονοπώλια, τόσο σε εθνικό επίπεδο με την άσκηση της πολιτικής από το κράτος, όσο και σε διακρατικό επίπεδο μέσω διεθνών Οργανισμών και την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).

Οι στόχοι και οι προσανατολισμοί αυτής της πολιτικής συμπυκνώνονται στη θέσπιση «Κοινοτικού Προγράμματος Δράσης στον τομέα της Δημόσιας Υγείας (2001-2006)», της ΕΕ.

Αντανακλούν τη γενικότερη τάση για τη μετάβαση από την παραδοσιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας που απέδιδε στο κράτος ένα ρόλο εξισορροπιστή ανάμεσα σε ανταγωνιστικά συμφέροντα αξιοποιώντας μεταξύ των άλλων - και το χώρο της Δημόσιας Υγείας, στη νέα εποχή της επιθετικότητας του ιμπεριαλισμού στην οποία όλα θα πρέπει να υποταχθούν στους νόμους της αγοράς, της μείωσης της τιμής της εργατικής δύναμης, της συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα και της ενίσχυσης της ατομικής ευθύνης για την ικανοποίηση των υφιστάμενων αναγκών και στο χώρο της Υγείας γενικά και της δημόσιας υγείας ειδικά προς όφελος του κεφαλαίου γενικά και ειδικά αυτού που δρα στον τομέα της υγείας, της δημόσιας υγείας και των συστημάτων ασφάλισης.

Η μετάβαση αυτή θα πρέπει επαρκώς να διασφαλιστεί γι' αυτό δεν είναι αρκετός ο γενικός προσανατολισμός «περιορισμού του κράτους» και της «κρατικής ευθύνης» (...«λιγότερο κράτος»).

Την ανάγκη αυτή του μεγάλου κεφαλαίου και των μονοπωλίων έρχεται να καλύψει η ΕΕ, διαμορφώνοντας το περιεχόμενο, τους επιμέρους στόχους και τους όρους για την άσκηση μιας πολιτικής που να την υπηρετεί και στο - «ευαίσθητο» για τη διαμόρφωση της «κοινής» γνώμης - πεδίο της Δημόσιας Υγείας, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος δράσης για τη χρονική περίοδο 2001-2006.

Ετσι, ενώ υπάρχει ένας καταιγισμός, μια πραγματική επέλαση σε μια σειρά από κατακτήσεις των εργαζομένων καίριας σημασίας, που προαναγγέλλεται (ευέλικτος περιορισμός δαπανών, δημοσιονομική τάξη, ατομική ευθύνη, κλπ.) παράλληλα ανακοινώνεται ο «εκσυγχρονισμός του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου» όχι προς την κατεύθυνση της ικανοποίησης των αναγκών των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων που βρίσκονται στο στόχαστρο αυτής της πολιτικής, αλλά προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης «καλοσχεδιασμένων λειτουργικών (για ποιον;...) συστημάτων πρόνοιας...», που να... «παρέχουν ασφάλεια...» (επέλαση).

Ετσι, στο συγκεκριμένο «πρόγραμμα δράσης της ΕΕ για τη Δημόσια Υγεία» σκόπιμα δεν αναφέρεται ή δεν προσδιορίζεται η υποχρέωση του κράτους για κάποιο τομέα ή πλευρά των αντίστοιχων θεμάτων.

Μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος και των μηχανισμών που εισηγείται - στην πολιτική, στο συντονισμό των ενεργειών και των πολιτικών των κρατών-μελών - μετακυλά την ευθύνη στους ίδιους τους πολίτες, διατηρώντας για τα ίδια (κράτη-μέλη) το ελάχιστο απαραίτητο πεδίο πολιτικής και ενεργειών, που στόχο απλά θα έχουν την εξουδετέρωση των κοινωνικών αντιδράσεων και επιπτώσεων στην Υγεία γενικά και στη Δημόσια Υγεία ειδικά, από το σύνολο της εφαρμοζόμενης πολιτικής.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα γεγονότα και οι εξελίξεις στην τροφική αλυσίδα: «Τρελές αγελάδες», διοξίνες, πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία, κλπ.

Κύριο χαρακτηριστικό της όποιας παρέμβασης της ΕΕ είναι ο κατευνασμός των ανησυχιών και όχι η αντιμετώπιση των προβλημάτων και των αναγκών που αυτά δημιουργούν σε ευρύτατα λαϊκά στρώματα.

Ειδικότερα: Το όλο πρόγραμμα εστιάζει σε 3 προτεραιότητες:

1η. Πληροφόρηση και γνώση για την υγεία, με στόχο τη διασφάλιση των δημοσιονομικών περιορισμών και τη μετατροπή σημαντικών προβλημάτων της Δημόσιας Υγείας σε ατομική υπόθεση και προσωπική επιλογή προς την οποία θα πρέπει να «διευκολυνθούν» (οι πολίτες) και να κατευθυνθούν.

2η. Ταχεία «αντίδραση» (όχι αντιμετώπιση) στις απειλές για την υγεία. Εδώ η πρόσφατη επικαιρότητα είναι αποκαλυπτική και της «ταχύτητας» και του προσανατολισμού.

3η. Αντιμετώπιση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας (πάλι στα πλαίσια της ατομικής ευθύνης), που περιορίζεται στις αναφορές «ατομικών συνηθειών» όπως κάπνισμα, αλκοόλ, διατροφή, stress κλπ., με στόχο την «ελάφρυνση της πίεσης για υπηρεσίες υγείας», αλλά και αυτούς τους παράγοντες τους ανεξαρτητοποιεί από τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που τους ευνοούν και τους τροφοδοτούν.

Ετσι, παρά τη διαπιστωτική αναφορά στα σοβαρά προβλήματα υγείας που εξακολουθούν να υπάρχουν, όπως ότι πάνω από 1/5 του συνόλου των θανάτων αφορά σε πρόωρους θανάτους κάτω των 65 ετών, το υψηλό ποσοστό των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του καρκίνου, των ατυχημάτων, κλπ., δε γίνεται καμιά αναφορά στα κοινωνικά αίτια και στις συνθήκες όπου η απειλή ανεργίας, η πλήρης ανατροπή ενός προτύπου εργασιακών σχέσεων οδηγεί στην κατάργηση - μέσω της ελαστικοποίησης - του προσωπικού και οικογενειακού χρόνου, στην ένταση στην εργασία, στην επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, στα εναλλασσόμενα ωράρια και τη νυχτερινή εργασία, στη χειροτέρευση του επιπέδου ζωής μεγάλων τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων ως συνέπεια της διευρυνόμενης φτώχειας, στις επιπτώσεις της «απελευθέρωσης της αγοράς» στην τροφική αλυσίδα στο όνομα του κέρδους χωρίς όρια και φραγμούς, στην επιδείνωση του περιβάλλοντος, κλπ.

Κριτήρια στη διαμόρφωση της «νέας στρατηγικής της ΕΕ» και στον τομέα αυτό είναι:

1. «Το κόστος των συστημάτων υγείας ως επιβάρυνση των εθνικών προϋπολογισμών» - και όχι ως επένδυση στον ανθρώπινο παράγοντα - που πρέπει να τηρήσουν τους όρους της «δημοσιονομικής πειθαρχίας», δηλαδή περικοπής των δημόσιων δαπανών για την Υγεία παράλληλα με την αύξηση της ιδιωτικής δαπάνης που θα πρέπει όλο και περισσότερο να διοχετεύεται προς την ιδιωτική πρωτοβουλία.

Και όλα αυτά στο όνομα των «λογικών» κόστους (για ποιον;...) και ωφέλειας (για ποιον;...), απόδοσης και αποδοτικότητας.

2. «Οι δημογραφικές αλλαγές με την ταχύτατη γήρανση του πληθυσμού στην ΕΕ παράλληλα με τη μείωση του ποσοστού των γεννήσεων».

Αναφέρεται ότι ο παράγων αυτός θα επηρεάσει καθοριστικά και τις μελλοντικές προοπτικές, καταγράφει-προβλέπει αυξημένες απαιτήσεις σε υπηρεσίες υγείας - αφού ζούμε και περισσότερο - που θα πρέπει να περιοριστούν με βάση τις «λογικές» του κόστους. Και προτείνει την ανάπτυξη «δικτύων», «εθελοντών» και δράση των «μη κυβερνητικών οργανώσεων» για να σηκώσουν το βάρος της «διαχείρισης» των προβλημάτων που θα προκύψουν.

Η επίκληση του δημογραφικού, έτσι όπως το παρουσιάζουν, είναι προσχηματική για την υλοποίηση των αντιλαϊκών σχεδιασμών και της πολιτικής τους, σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Σήμερα η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας και ο αυξανόμενος πλούτος δείχνουν ότι μπορεί να ικανοποιηθούν πλήρως όλα τα δικαιώματα των εργατών και των συνταξιούχων, ακόμα κι αν ισχύει αυτό που επικαλούνται στην ΕΕ. Οι αυξανόμενες στρατιές των ανέργων επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση. Οι αστοί παίρνουν μέτρα για αύξηση του εργασιακού βίου των εργαζομένων, τη στιγμή που αυξάνεται η ανεργία, γιατί μέσα απ' αυτή τη διαδικασία συρρικνώνουν τις κοινωνικές δαπάνες προς τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.

3. Τις σύγχρονες κατακτήσεις στις ιατρικές τεχνολογίες με κύριο προσανατολισμό την άρση των ηθικών φραγμών, που θα επιτρέψει έναν νέο κύκλο κερδοφορίας από το μεγάλο κεφάλαιο και τα συγκροτήματα που δρουν στους τομείς αυτούς με κριτήριο «την οικονομική προσιτότητα» αυτών των υπηρεσιών όπως προκλητικά αναφέρει (προσιτότητα για ποιον;).

4. «Τις αυξημένες προσδοκίες των πολιτών για καλύτερες υπηρεσίες υγείας και με βάση τις εξελίξεις της επιστήμης» και διοχέτευση μέσω των ελεγχόμενων δικτύων πληροφόρησης της «ζήτησης» εκεί όπου συμφέρει το μεγάλο κεφάλαιο, με παράλληλη ενίσχυση της ατομικής ευθύνης: «Εσύ το ψάχνεις - εσύ το βρίσκεις...».

Κωδικοποιείται έτσι μια κοινοτική στρατηγική, που εδράζεται στις νομικές προϋποθέσεις που προσδιορίζουν οι νέες συνθήκες, οι απαιτήσεις του κεφαλαίου με την:

α) Υλοποίηση του προγράμματος δράσης στη Δημόσια Υγεία.

β) Τη συμβολή και άλλων κοινοτικών πολιτικών και δραστηριοτήτων (με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Απελευθέρωση αγορών, δημοσιονομική «πειθαρχία», ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων).

γ) Τη διασφάλιση της συνεκτικότητας και της συμπληρωματικότητας με τις άλλες κοινοτικές πολιτικές.

δ) Συνεργασία και το συντονισμό των συστημάτων Κοινωνικής Ασφάλισης και ορισμένων χαρακτηριστικών των συστημάτων Υγείας και υποταγής τους στις προτεραιότητες της λογικής του κόστους και της αποδοτικότητας, με γνωστές συνέπειες και θύματα τους εργαζόμενους και τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα.

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικά αυτά τα οποία προαναγγέλλονται και στη χώρα μας ενόψει της «μεταρρύθμισης» του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος και του Δημόσιου Συστήματος Υγείας,

ε) Τη νομική εναρμόνιση για τη διασφάλιση της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων, προσώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών και στον τομέα της Υγείας.

Σκοπός του κεφαλαίου, το οποίο έρχονται να υπηρετήσουν οι διακρατικοί οργανισμοί και οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών, είναι η ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, για να αντιμετωπιστούν δυσκολίες στην αναπαραγωγή του. Σ' αυτά τα πλαίσια διασφαλίζονται ευνοϊκότεροι όροι διείσδυσης και κατάληψης της «αγοράς» της υγείας από τα ισχυρά μονοπώλια παράλληλα με την προς τα κάτω ισοπέδωση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων των εργαζομένων στο χώρο της Υγείας και μείωση των κρατικών δαπανών σ' αυτό τον τομέα.

Τέλος, η άλλη αναφορά στην υγεία και ασφάλεια στην εργασία χωρίς καμιά αναφορά ή αποτίμηση του βαθμού εφαρμογής ενός σημαντικού αριθμού οδηγιών που εκδόθηκαν από την ΕΕ στη «σοσιαλδημοκρατική της φάση», πολύ δε περισσότερο στις επιπτώσεις σε εργατικά ατυχήματα, επαγγελματικές ασθένειες, ασφαλιστικό κόστος, φανερώνουν τις πραγματικές προθέσεις για ένα ουσιαστικό πισωγύρισμα και στον τομέα αυτό όπως και σε αυτόν του περιβάλλοντος και της υγείας που εξαντλείται στην απλή διατύπωση «αρχών» ...«όποιος ρυπαίνει πληρώνει...», που την εφαρμογή τους στην πράξη έχουμε όλοι γευτεί τον τελευταίο καιρό.

Το όλο κείμενο και μέσω των παραρτημάτων καταλήγει στη διαμόρφωση συγκεκριμένων μηχανισμών (δημιουργίας φόρουμ, δικτύων, ενίσχυση μη κυβερνητικών οργανώσεων, φορέων εθελοντισμού κλπ.) που θα επιφορτιστούν τη μέριμνα για την παρακολούθηση στην πράξη του βαθμού εφαρμογής αυτής της πολιτικής από τα κράτη-μέλη.

Είναι κατά συνέπεια αδήριτη ανάγκη η ένταση της πάλης των εργαζομένων που πλήττονται από αυτή την πολιτική και η οργάνωση του δικού τους μετώπου αντίστασης σε όλα μαζί και ένα ένα χωριστά τα μέτωπα πάλης που ήδη έχουν ανοίξει. Οι εργαζόμενοι στο χώρο της Υγείας έχουν χρέος να συμβάλουν αποφασιστικά στη συγκρότηση αυτού του μετώπου, να σταθούν μπροστάρηδες.

Το ΚΚΕ προβάλλει την ανάγκη ενός δημόσιου δωρεάν συστήματος Υγείας για όλο το λαό, αλλά απαιτείται λαϊκή εξουσία για τη λαϊκή οικονομία, ώστε να γίνει πράξη αυτό το δικαίωμα.