Κυριακή 8 Μάρτη 1998
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 38

ΠΕΝΗΝΤΑ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΕΝΟ

Η αγωνιστική δράση της σταθμός

στην ιστορία του ναυτεργατικού κινήματος

Η προσφορά αίματος των ναυτεργατών και τα κέρδη των εφοπλιστών

O θάνατος του ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ Νίκου Καλούδη, συνδέεται με ένα ξεχωριστής σημασίας ιστορικό γεγονός. Πέντε ακριβώς μέρες μετά απ' την κηδεία του αξέχαστου συντρόφου μας, στις 3 αυτού του μήνα,συμπληρώθηκαν 55 χρόνια απ' την ίδρυση της αγωνιστικής - πατριωτικής οργάνωσης, της Ομοσπονδίας Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ),που αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ελληνικού ναυτεργατικού κινήματος.

Ο Νίκος Καλούδης, ναύτης καταστρώματος σε ποντοπόρα φορτηγά πλοία, για πολλά χρόνια, πρόσφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες του στους Ελληνες ναυτεργάτες, απ' το πόστο του αντιπροσώπου της ΟΕΝΟ στη Νέα Υόρκη κατά την περίοδο του πολέμου κι αργότερα απ' τη θέση του Γενικού Γραμματέα, όταν αντικατέστησε τον Αντώνη Αμπατιέλο, που είχε συλληφθεί.

Η ΟΕΝΟ κατόρθωσε να αγκαλιάσει το σύνολο των Ελλήνων ναυτεργατών, που βρίσκονταν την περίοδο του πολέμου έξω απ' την Ελλάδα, "μπαρκαρισμένοι" σε ελληνικά φορτηγά πλοία, ναυλωμένα κύρια στις πολεμικές μεταφορές των συμμάχων.

Δυστυχώς, οι άγριοι διωγμοί απ' τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις, των στελεχών της ΟΕΝΟ, που έφτασαν και σε θανατικές καταδίκες απ' τα Στρατοδικεία, οι επιδρομές και η βία των αρμοδίων κρατικών οργάνων και των συνεργατών τους στα γραφεία των ταξικών ναυτεργατικών οργανώσεων, είχαν σαν αποτέλεσμα, τη λεηλασία και την εξαφάνιση πολύτιμων ντοκουμέντων, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σήμερα, για να ενημερωθούν οι νεότεροι και ν' αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια.

Η ΟΕΝΟ (3 Μάρτη 1943) σύμφωνα με τις μαρτυρίες παλιών αγωνιστών ναυτεργατών και ελάχιστων ντοκουμέντων που διασώθηκαν, αποτελεί τη συνέχεια της "Ναυτεργατικής Ενωσης Πειραιά" (1928), που αργότερα πήρε την ονομασία: "Ναυτεργατική Ενωση Ελλάδας". Η δράση της ΝΕΕ στηρίχτηκε στην αρχή της "πάλης των τάξεων", σε αντίθεση με τις άλλες ρεφορμιστικές ομοιοεπαγγελματικές οργανώσεις (ΠΝΟ).

Η δικτατορία του Μεταξά κατάσχεσε όλα τα αρχεία της και διέλυσε τη ΝΕΕ. Τότε αποφασίστηκε η μεταφορά της έδρας της απ' τον Πειραιά στη Μασσαλία. Ωστόσο, με την καθοδήγηση της ΝΕΕ ο αγώνας των Ελλήνων ναυτεργατών για τη βελτίωση των όρων εργασίας, ενδιαίτησης και αμοιβής, που είχαν καθηλωθεί σε επίπεδα που θύμιζαν σκλάβους σε γαλέρες, δυναμώνει πιο πολύ.

Με την κήρυξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ελληνες ναυτεργάτες παράλληλα με τους τορπιλισμούς απ' τα Γερμανικά υποβρύχια και τους βομβαρδισμούς των εχθρικών αεροπλάνων, αντιμετωπίζουν και την τρομοκρατία του Μεταξά. Στα λιμάνια της Μεσογείου, της Αγγλίας και του Κόντινεντ έχουν φτάσει απ' την Ελλάδα χαφιέδες της Ασφάλειας και πράκτορες του καθεστώτος. Αυτοί με τη συνεργασία των Ελληνικών Προξενικών Λιμεναρχείων καταρτίζουν "μπλακ - λιστ" εκείνων των ναυτεργατών που διεκδικούν τα δικαιώματά τους ή συμμετέχουν στις "Επιτροπές καραβιού". Πηγές της εποχής αναφέρουν, ότι στις λίστες αυτές, ήταν καταγραμμένα τα ονόματα 3.000 ναυτεργατών, στους οποίους είχε απαγορευτεί η ναυτολόγηση.

Οι "Επιτροπές καραβιού", από μέλη του πληρώματος, είχαν δημιουργηθεί σε πολλά ελληνικά πλοία με την πρωτοβουλία της ΝΕΕ και είχαν καθημερινή επαφή με τον πλοίαρχο, εκπρόσωπο τότε του εφοπλιστή, προκειμένου να μπει φραγμός στην ανελέητη εκμετάλλευση σε βάρος τους, που έφτανε ακόμη και στη μείωση της μερίδας του μεσημεριανού φαγητού.

Ποιοι ήταν οι σκοποί της

Ετσι κι ενώ οι εφοπλιστές θησαύριζαν κυριολεκτικά, εισπράττοντας απ' τους Αγγλοαμερικάνους "πολεμικούς" αυξημένους ναύλους, τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν στα πλοία απ' τις πολεμικές επιχειρήσεις και τους σοβαρούς κινδύνους που αντιμετώπιζαν κάθε στιγμή κυρίως τα πληρώματα, επέβαλαν την ανάγκη στα στελέχη της ΝΕΕ να ιδρύσουν την ΟΕΝΟ. Σκοπός βασικός, η ενιαία δράση και περιφρούρηση των πληρωμάτων απ' τους διάφορους πράκτορες, η ιεράρχηση στις διεκδικήσεις κι ακόμη η τόνωση του ηθικού των ναυτεργατών, που έπρεπε να επανδρώσουν τα πλοία που συμμετείχαν στις πολεμικές νηοπομπές.

Η ΟΕΝΟ είχε δυαδική Γραμματεία με αντιπροσώπους στα λιμάνια της Νότιας και της Βόρειας Αμερικής, Αυστραλίας, Μέσης Ανατολής, Αφρικής και Αγγλίας. Τους αξιωματικούς Εμπορικού Ναυτικού εκπροσωπούσε ο Βασίλης Μπεκάκος μηχανικός κι αργότερα πρόεδρος της ΠΕΜΕΝ και τα κατώτερα πληρώματα ο Αντώνης Αμπατιέλος. Μέλη του Συμβουλίου, που αργότερα ανέλαβαν σοβαρότερες οργανωτικές θέσεις ήταν ναυτεργάτες που είχαν δώσει "εξετάσεις" πίστης και αφοσίωσης στην υπεράσπιση των συμφερόντων των Ελλήνων ναυτεργατών.

Ανάμεσα σ' αυτούς που είχαν πλαισιώσει τη δυαδική Γραμματεία ήταν ο υποπλοίαρχος Μήτσος Τατάκης, ο ασυρματιστής Νίκος Καραγιάννης, ο μηχανικός Απ. Ράπεσης, ο Μ. Πυθαρούλης, ο Δ. Κολιός, ο Σ. Σγουρός, ο Α. Παλαιολόγος, ο Σκευοφύλακας, ο Αρτέμης, ο Μακρίδης, ο Σερ. Κωτσογιάννης, ο Δ. Μπίρης, ο Ν. Ορφανός, ο Σπ. Γεωργάτος, ο Δ. Γεωργούδης κ άλλοι.

Η πρώτη συλλογική σύμβαση

Η ΟΕΝΟ λίγους μήνες μετά την ίδρυσή της πέτυχε ν' αλλάξει κυριολεκτικά τη ζωή των Ελλήνων ναυτεργατών. Η πρώτη Συλλογική Σύμβαση ανάμεσα στην ΟΕΝΟ και τους εφοπλιστές, που συμφωνήθηκε ν' ανανεώνεται κάθε έξι μήνες, έσπασε τις μεσαιωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στα ελληνικά καράβια. Π. χ. κατάργησε τη "φαμίλια", δηλαδή την αποθήκη που βρισκόταν στην πλώρη του καραβιού όπου μαζί με τις μπογιές και τους κάβους ήταν και τα "γιατάκια" του κατώτερου πληρώματος. Καθιερώθηκαν ανθρωπινότεροι όροι ζωής. Οι ναυτεργάτες σταμάτησαν να κουβαλάνε απ' το σπίτι τους τις κουβέρτες, τα σεντόνια, τη νιτσεράδα... Καθιερώθηκε το πλήρες πρωινό, η μπίρα και το φρούτο το μεσημέρι και ο πλοίαρχος υποχρεώθηκε να δίνει και σαπούνι! Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι καθιερώθηκε η 8ωρη εργασία (πόρτο - πέλαγο), ενώ θεσμοθετήθηκε η πληρωμή των υπερωριών, η αμοιβή από έκτακτες εργασίες και η καταβολή του μισθού των ελλιπόντων στο υπόλοιπο πλήρωμα που έκανε τη δουλιά τους.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ικανοποίηση των αιτημάτων αυτών της ΟΕΝΟ δεν κόστισε ουσιαστικά τίποτα στους εφοπλιστές, αφού την εποχή εκείνη, κυριολεκτικά θησαύριζαν με τους πολύ υψηλούς πολεμικούς ναύλους που εισέπρατταν.

"Κρατάτε τα πλοία εν κινήσει"

Η επάνδρωση των πλοίων που συμμετείχαν στις "νηοπομπές θανάτου" από Αμερική - Ευρώπη με ελληνικά πληρώματα, αποτελεί αποκλειστικά έργο της ΟΕΝΟ. Το σύνθημα "Κρατάτε τα πλοία εν κινήσει", ξεσήκωσε τους Ελληνες ναυτεργάτες, που έτρεξαν να επανδρώσουν τα πλοία για να μεταφέρουν, στη διάρκεια του πολέμου, συνολικά 11,5 εκατομμύρια τόνος εφοδίων. Το κόστος ήταν η απώλεια 3.000 ναυτεργατών, με άγνωστο αριθμό τραυματιών. Στον τραγικό απολογισμό και 150 ναυτεργάτες που σάλεψε το μυαλό τους, όταν μετά από τορπιλισμό των πλοίων τους βρέθηκαν να παλεύουν με τα κύματα των παγωμένων ωκεανών περιμένοντας βοήθεια...

Κερδισμένοι πάλι οι εφοπλιστές

Κορυφαία στιγμή της αυτοθυσίας των Ελλήνων ναυτεργατών, αποτελεί η εθελοντική επάνδρωση των δύο καραβιών που συμμετείχαν στην απόβαση της Νορμανδίας. Πρόκειται για τα φορτηγά "Αγ. Σπυρίδων" και "Γεώργιος Π.". Οι ιδιοκτήτες και των δύο αυτών πλοίων, παρά το γεγονός ότι αρνούνταν μέχρι την τελευταία στιγμή την παραχώρησή τους στις συμμαχικές δυνάμεις, αποζημιώθηκαν και με το παραπάνω, ενώ οι ναυτεργάτες που τα επάνδρωσαν, παρά τις υποσχέσεις, δεν πήραν μια δραχμή. Ετσι άλλωστε συμβαίνει με τους εφοπλιστές σ' όλους τους πολέμους. Ετσι έγινε στην Κορέα, στο Βιετνάμ, στην κρίση του Σουέζ...

Τα δύο πλοία που προαναφέραμε τα επάνδρωσαν ναυτεργάτες, που στο σύνολό τους ήταν κομμουνιστές, όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ο Αλέκος Φουρτουλάκης Α Μηχανικός του φορτηγού "Αγ. Σπυρίδων". Ανάμεσα στους εθελοντές ναυτεργάτες ήταν και ο αξιωματικός γέφυρας και στέλεχος της ΟΕΝΟ Μήτσος Τατάκης, που αργότερα βρήκε τραγικό θάνατο από βασανιστήρια στη Μακρόνησο.

Το τέλος του Β Παγκόσμιου Πολέμου βρίσκει με υπερκέρδη τους εφοπλιστές, ενώ για τους ναυτεργάτες και την ΟΕΝΟ αρχίζουν καινούριες περιπέτειες. Το μεταδεκεμβριανό κράτος δεν αφήνει έξω απ' τις διώξεις και τις συλλήψεις τους ναυτεργάτες. Πολλά μέλη της ΟΕΝΟ που βρίσκονταν στο εξωτερικό και τους είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια κατατάχθηκαν εθελοντικά στο Δημοκρατικό Στρατό και διακρίθηκαν για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία τους. Οι ηγέτες της ΟΕΝΟ που είχαν ωστόσο επιστρέψει στην Ελλάδα συλλαμβάνονται και παραπέμπονται στο Στρατοδικείο για να δικαστούν.

Τα "Θανατοδικεία"

Η "Δίκη της ΟΕΝΟ", όπως έτσι έμεινε στην ιστορία του ναυτεργατικού κινήματος, άρχισε στις 18 Οκτώβρη και τέλειωσε στις 4 Νοέμβρη 1948 με πρόεδρο του "Θανατοδικείου" (όπως αποκαλούνταν απ' το λαό τότε τα Εκτακτα Στρατοδικεία) τον συνταγματάρχη Μαχαίρα και Βασιλικό Επίτροπο τον έφεδρο αξιωματικό δικηγόρο του Πειραιά Δανίκα. Ο αριθμός των κατηγορουμένων έφτανε τους 36. Ανάμεσά τους οι ηγέτες της ΟΕΝΟ, καθώς και άλλοι ναυτεργάτες όπως ο μηχανικός Δημ. Κολιαράκης συνδικαλιστικό στέλεχος, ο Σ. Κατσάνης, ο Α. Γεωργούλης. Ακόμη κατηγορούμενοι ήταν ο Π. Τιμογιαννάκης τότε Β γραμματέας της ΕΠ της ΚΟ Πειραιά, ο εφοπλιστής Μουνδρέας με προοδευτικές ιδέες, συνδικαλιστικά στελέχη και παράγοντες της κοινωνικής ζωής του Πειραιά.

Ανεξάρτητα από τα γνωστά περί "απόσπασης μέρους της επικράτειας" και "κλονισμού του εθνικού νομίσματος", που αποτελούσαν το περιεχόμενο συνήθως του κατηγορητηρίου, τους ηγέτες της ΟΕΝΟ βάρυνε στην πραγματικότητα η οργάνωση των αγώνων για τη βελτίωση των όρων αμοιβής και εργασίας των ναυτεργατών στη διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς και η πατριωτική τους δράση. Ολα τα άλλα που περιείχε το κατηγορητήριο ήταν επιχειρήματα απ' το οπλοστάσιο του αντικομμουνισμού και της "εθνικοφροσύνης", προκειμένου να δικαιολογηθούν οι προαποφασισμένες θανατικές καταδίκες.

Παρά το ξεσκέπασμα της πολιτικής σκοπιμότητας που είχε η δίκη αυτή, το Στρατοδικείο επέβαλε την ποινή του θανάτου σε 10. Στους Α. Αμπατιέλο, Π. Τιμογιαννάκη, Δ. Γαλάτη, Δ. Διακρούση, Β. Μπεκάκο, Δ. Κολιαράκη, Α. Ράπεση, Σ. Κατσάνη, Α. Γκότση και Γ. Λαμπαδάριο.

Ισόβια δεσμά στους Ν. Ορφανό, Α. Γεωργούλη, Μ. Δράκο, Κ. Φρατζεσκάκη, Π. Αρτέμη και Φ. Αρβανιτόπουλο.

Η Απόφαση του Στρατοδικείου προκάλεσε τη διεθνή συμπαράσταση και με παρέμβαση του Σοβιετικού αντιπροσώπου στον ΟΗΕ, καθώς και των αντιπροσώπων των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, δόθηκε αναστολή της εκτέλεσης.

Η κυβέρνηση του Ν. Πλαστήρα το 1952, κάτω απ' την πάλη του λαού μας και τη διεθνή συμπαράσταση, με νόμο αποφάσισε την αναθεώρηση και της δίκης αυτής, για να μετατραπούν οι θανατικές καταδίκες σε ισόβια δεσμά, καθιερώνοντας την "υπό όρους απόλυση". Ωστόσο, με τις αναθεωρήσεις αυτές αναγνωρίστηκε ότι 14.000 είχαν καταδικαστεί άδικα, ενώ πάνω από 4.500 αγωνιστές - κομμουνιστές είχαν εκτελεστεί.

Οι σπόροι που έριξε η ΟΕΝΟ στους ναυτεργάτες έπιασαν. Το ναυτεργατικό κίνημα φουντώνει. Οι ταξικές συνδικαλιστικές οργανώσεις, κύρια των Μηχανικών και των Θερμαστολαδάδων, κλάδοι στους οποίους ανήκαν οι πρωταγωνιστές της ίδρυσης της ΟΕΝΟ συνεχίζουν και σήμερα να είναι μπροστάρηδες στους αγώνες των ναυτεργατών. Στο Μέτωπο των "εκσυγχρονιστών", της κυβέρνησης, των εφοπλιστών και του Διευθυντηρίου των Βρυξελλών, που στοχεύει στον επαγγελματικό αφανισμό τους, οι ναυτεργάτες μαζί με όλους τους εργαζομένους συγκροτούν το δικό τους Μέτωπο πάλης και Αντίστασης.

Δημήτρης ΣΕΡΒΟΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ