Την 1η Δεκέμβρη 1944 ο στρατηγός Σκόμπι, χωρίς καμιά σχετική απόφαση της κυβέρνησης, κοινοποίησε στον ΕΛΑΣ διαταγή του και κυκλοφόρησε προκήρυξη, που σκορπίστηκε από βρετανικά αεροπλάνα σ' όλη τη χώρα. Με την προκήρυξη καθόριζε ημερομηνία έναρξης της αποστράτευσης των ανταρτικών δυνάμεων τη 10 Δεκέμβρη και απειλούσε το λαό ότι αν δεν εφαρμοστεί η διαταγή του «θα κλονιστεί η σταθερότητα του εθνικού νομίσματος» και θα «πεινάσει». Ταυτόχρονα, ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου συγκαλούσε την κυβέρνηση, χωρίς τη συμμετοχή των υπουργών του ΕΑΜ, και αποφάσιζε την άμεση διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής σε πολλές περιφέρειες της χώρας.

Το ιταμό τελεσίγραφο του Σκόμπι, που απαιτούσε τον μονόπλευρο αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και η απόφαση του Γ. Παπανδρέου για τη διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, ξεσήκωσαν, όπως ήταν επόμενο, τη γενική κατακραυγή.

Η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ συνήλθε την ίδια μέρα και ενέκρινε απόφαση στην οποία, αφού τόνιζε ότι αγωνίζεται για τη διατήρηση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με την προϋπόθεση ότι θα βάλει άμεσα σε εφαρμογή το εξαγγελλόμενο πρόγραμμά της και θα οδηγήσει τη χώρα στην κατοχύρωση των λαϊκών ελευθεριών με το γρήγορο δημοψήφισμα και ελεύθερες εκλογές για Συντακτική Εθνοσυνέλευση, διακήρυχνε ότι μοναδική λύση, που εξυπηρετεί την ησυχία του λαού και την ομαλότητα, είναι η πλήρης αποστράτευση όλων των ενόπλων δυνάμεων: ΕΛΑΣ - ΕΔΕΣ - Ορεινής Ταξιαρχίας - Ιερού Λόχου και των σχηματισμών Μέσης Ανατολής, η εκκαθάριση των σωμάτων ασφαλείας και των κρατικών υπηρεσιών, η τιμωρία των προδοτών.

Στη συνεδρίασή της αυτή η ΚΕ του ΕΑΜ αποφάσισε να καλέσει το λαό σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας στις 3 Δεκέμβρη και στις 4 του ίδιου μήνα να κηρυχτεί γενική απεργία.

Την 1η Δεκέμβρη, επίσης, οι υπουργοί του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ, που εκπροσωπούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού, παραιτήθηκαν. «Ο Παπανδρέου και οι απομείναντες υπουργοί του είχαν χάσει πλέον και το τελευταίο ίχνος επιβολής», ομολογεί στα Απομνημονεύματά του ο Τσόρτσιλ.

Την επομένη, στις 2 Δεκέμβρη, το ΕΑΜ κοινοποίησε την απόφασή του για συγκρότηση συλλαλητηρίου. Ο Γ. Παπανδρέου, ενώ στην αρχή χορήγησε την άδεια, πριν από τα μεσάνυχτα υπαναχώρησε και απαγόρευσε το συλλαλητήριο.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δάνης ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ