INTIME NEWS

Πράγματι, οι διακηρύξεις της ΕΕ στα ζητήματα της Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης επιβεβαιώνουν αυτό που αναδεικνύει και το ΚΚΕ, ότι η εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης, παραπέρα η υψηλή ειδίκευση των παιδαγωγών, τα υλικοτεχνικά μέσα για να παρέχεται αναβαθμισμένη Προσχολική Αγωγή, είναι πραγματικά και όχι αποκυήματα της φαντασίας, και ως τέτοια προσδιορίζουν τις σύγχρονες και πραγματικές ανάγκες των μικρών παιδιών.

Χαρακτηριστικό σημερινό παράδειγμα το Ταμείο Ανάκαμψης, που αφού γεμίσανε τον ευρωπαϊκό κουβά από τον μόχθο των λαών της Ευρώπης και δάνεια, εγκρίνουν προγράμματα και εκταμιεύουν ποσά που δίνουν το στίγμα των προτεραιοτήτων τους. Τα ποσά αυτά μπορεί να μην περιέχουν την ικανοποίηση των αναγκών μας, σίγουρα όμως ο λογαριασμός θα έρθει ως χρεωστική των λαών να τον αποπληρώσουμε.

Ετσι, σε ό,τι αφορά αυτά τα κονδύλια και την «επένδυσή» τους από το Ταμείο Ανάκαμψης, χάνεται το παιδί και οι ανάγκες του, όπως πολύ ωραία περιγράφεται στις διακηρύξεις τους, και το κρίσιμο είναι η απαίτηση να ανέβει η συμμετοχή των γυναικών στην εργασιακή διαδικασία, με τους όρους που απαιτούν και έχουν θεσμοθετήσει οι κυβερνήσεις προς όφελος των εργοδοτών και όχι των γυναικών.

Φυσικά και αγωνιζόμαστε για το δικαίωμα των γυναικών να εργάζονται, ως προοδευτικό στοιχείο, με τους όρους βέβαια που παλεύει το εργατικό κίνημα, τα σωματεία, και όχι της εργασιακής γαλέρας που έχουν επιβάλει. Ταυτόχρονα, όμως, επιβεβαιώνεται - το εντοπίζουν και οι ίδιοι - σε πανευρωπαϊκό επίπεδο ότι η χαμηλή ένταξη των γυναικών στην εργασία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απουσία κρατικών, δημόσιων, δωρεάν υποχρεωτικών προσχολικών δομών που να εξασφαλίζουν και να καλύπτουν τις ανάγκες που υπάρχουν για παιδιά προσχολικής ηλικίας, μετατρέποντάς το από δικαίωμα σε πανάκριβη, ατομική ευθύνη των γονέων.

Ετσι, σύμφωνα με την Εκθεση Πισσαρίδη (Νοέμβριος 2020) «το πρόβλημα με τη χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα εντοπίζεται κατά βάση στη χαμηλή συμμετοχή των γυναικών. Στις γυναίκες το ποσοστό ενεργού πληθυσμού το 2019 περιορίζεται σε 60,4% στην Ελλάδα, έναντι 68,5% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη και 67,9% στην ΕΕ, με τη χώρα να βρίσκεται στην τρίτη χαμηλότερη θέση στην κατάταξη των χωρών (υψηλότερα μόνο σε σύγκριση με την Ιταλία και τη Ρουμανία)». Φυσικά, πέρα από το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στην Ελλάδα, το πανευρωπαϊκό χαμηλό μάλλον επιβεβαιώνει ότι οι προτεραιότητες, τα προβλήματα είναι λίγο - πολύ κοινά στο «σπίτι» της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ένωσης.

Πιο συγκεκριμένα, για να αντιμετωπίσουν την άνιση πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας αναφέρουν στον τρίτο πυλώνα του «Ελλάδα 2.0» ότι το σχέδιο περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων μονάδων παιδικής μέριμνας (με έμφαση σε χώρους για βρέφη και παιδιά έως 2,5 ετών) και της δημιουργίας εγκαταστάσεων παιδικής μέριμνας σε ιδιωτικές εταιρείες.²

Παρακάτω, αφού έχουν εξαφανιστεί οι παιδαγωγικές διακηρύξεις, το παιδί και οι ανάγκες του, φτάνοντας στην ουσία του ζητήματος, με ειλικρίνεια διατυπώνεται ότι με τον τρόπο αυτό οι γυναίκες επιστρέφουν χωρίς άγχος και κατάθλιψη στη δουλειά τους, μειώνοντας τις έκτακτες και αδικαιολόγητες απουσίες, τις καθυστερήσεις στη δουλειά τους ή τις πρόωρες αποχωρήσεις. Ούτε μία αράδα για τις παιδαγωγικές ανάγκες των μικρών παιδιών. Αναφέρεται, μόνο ως προϋπόθεση η ασφάλεια, ένα λειτουργικό πλαίσιο με τα απολύτως στοιχειώδη - κρεβάτι, αλλαξιέρα και μέσα φροντίδας, όπως πάνες, τραπέζι και καρέκλες φαγητού, και ανοιχτή περιοχή παιχνιδιού, με τους γονείς να εξασφαλίζουν τη σίτιση των παιδιών.

«Βαλίτσα» λοιπόν το παιδί, για να ικανοποιηθεί η ανάγκη των επιχειρηματιών να έχουν τις εργαζόμενες μητέρες για όσο, όποτε και με τους όρους που έχουν θεσμοθετηθεί για να απολαμβάνουν τα μέγιστα κέρδη από την εκμετάλλευσή τους.

Στο ίδιο πρόγραμμα χρηματοδοτούν την παιδοφύλαξη μέσω του θεσμού «νταντά της γειτονιάς», που έχει ενταχθεί στη νέα προγραμματική περίοδο 2021 - 2027 και προβλέπει ορισμένες ελάχιστες προϋποθέσεις για τις εργαζόμενες - καθαρό ποινικό μητρώο, υγειονομικές εξετάσεις - για τα δε παιδιά φύλαξη και φροντίδα. Μέσα από ένα «Μητρώο Επιμελητών», οι γονείς που θα προσδιοριστούν ως δικαιούχοι της ενίσχυσης θα επιλέγουν την «επιμελήτρια» ή τον «επιμελητή» και θα συνάπτουν μαζί του ιδιωτικό συμφωνητικό, στο οποίο θα ορίζονται ο τόπος της φύλαξης των βρεφών, το ακριβές ωράριο, η αμοιβή.³

Τέλος, από τον ίδιο κουβά, του Ταμείου Ανάκαμψης, η πρώην υφυπουργός Παιδείας ανέφερε ότι θα δοθούν 200 εκατ. σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς για να τριπλασιαστούν οι θέσεις.⁴

Αυτές είναι οι προτεραιότητες της ΕΕ, που χρηματοδοτούνται και υλοποιούνται από την ελληνική κυβέρνηση με τις ευλογίες της, και τα υπόλοιπα διακηρυκτικά αφορούν τον εξωραϊσμό της.

Φυσικά, κάποιος καλοπροαίρετος μπορεί να πει ότι υπολειπόμαστε ως χώρα γιατί δεν τα σχεδιάζουμε καλά. Απεναντίας, τα ποσοστά στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών που αφορούν την κάλυψη της ανάγκης, την ποιότητα της Προσχολικής Αγωγής και το κόστος, απλά επιβεβαιώνουν - με ανομοιομορφίες, φυσικά, από χώρα σε χώρα - ότι δεν μπορούν γιατί δεν θέλουν να ικανοποιήσουν την ανάγκη των παιδιών προσχολικής ηλικίας σε σύγχρονη, αναβαθμισμένη, καθολική, δωρεάν αγωγή με βάση τις επιστημονικές δυνατότητες που υπάρχουν.

Ετσι, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ:⁵

• Η διαθεσιμότητα είναι χαμηλή κυρίως για τα μικρά παιδιά, κάτω των 3 ετών. Μόλις το 34% στον μέσο όρο των χωρών λαμβάνει υπηρεσίες προσχολικής φροντίδας. Αξίζει να επισημάνουμε ότι σε αυτό το χαμηλό ποσοστό προσμετράται κάθε είδους μορφή, τυπική και άτυπη, με τον θεσμό της «νταντάς» να είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών στη Γαλλία. Στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό φοίτησης είναι στο 8,9%!
• Μόλις 8 στις 38 ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να εγγυηθούν θέση σε δημόσια δομή για παιδιά βρεφικής ηλικίας, μέχρι 18 μηνών.
• Στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών, η πλειοψηφία των οικογενειών καταβάλλουν δίδακτρα ή τροφεία (όπως άλλωστε συμβαίνει και στη χώρα μας).
• Οι υπηρεσίες αυτές δικτυώνονται σε δημόσιες, ιδιωτικές, εθελοντικές (θυμίζουμε τα καινοτόμα που ακούστηκαν σε δήμο της Κρήτης για εθελοντική εργασία γονιών σε δημοτικούς παιδικούς σταθμούς!). Η κατ' οίκον παροχή υπηρεσιών προσφέρεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
• Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες το σύστημα είναι δομημένο σε διακριτές δομές: Φύλαξη για τις μικρότερες ηλικίες, εκπαίδευση για τις μεγαλύτερες. Στις μισές ευρωπαϊκές χώρες η ευθύνη για την Προσχολική Αγωγή μοιράζεται σε δύο υπουργεία τουλάχιστον.

Παρά λοιπόν τις διακηρύξεις και την επιστημονική τεκμηρίωση ότι η αναβαθμισμένη Προσχολική Αγωγή ωφελεί πολλαπλά το παιδί στην ολόπλευρη ανάπτυξή του, στην αγωγή του, στην πρόληψη και αντιμετώπιση ειδικών μαθησιακών δυσκολιών, στην κοινωνικοποίησή του, αυτό που εν τέλει κυριαρχεί ως γενική εικόνα της καπιταλιστικής ΕΕ είναι η έλλειψη δομών, η τεράστια εμπορευματοποιημένη, ιδιωτικοποιημένη αγορά - πώληση υπηρεσιών, η υποτίμηση του παιδαγωγικού περιεχομένου, κυρίως για τις μικρότερες ηλικίες, ενώ σε μεγαλύτερες αφορά την ευθυγράμμισή του με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Δημοτικού, εντάσσοντας κατά βάση την εκμάθηση δεξιοτήτων, την ψηφιοποίηση, την προσαρμογή όχι στις ανάγκες των παιδιών αλλά στην καλύτερη απόδοσή τους στο «τρεχαντήρι» που ακολουθεί με τη σχολική Εκπαίδευση.

Γι' αυτό άλλωστε στην υποχρεωτική φοίτηση, που είναι καθολική στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών, κυρίαρχο στοιχείο είναι η όσο το δυνατόν πιο πρώιμη «εκπαίδευση» των μικρών παιδιών σε δεξιότητες όπως η εκμάθηση ξένων γλωσσών, υπολογιστών, επιχειρηματικότητας! Περιεχόμενο που απέχει από τις πραγματικές αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών προσχολικής ηλικίας, όπως πολύ ωραία περιγράφονται στις διακηρύξεις τους, αλλά στον σχεδιασμό τους κυριαρχούν η πρακτικότητα και η προβολή του αυριανού εργαζόμενου. Στα προγράμματά τους κυριαρχεί η μελλοντική εικόνα του, και η Προσχολική Αγωγή καλείται να προετοιμάσει αυτόν τον εργαζόμενο όσο το δυνατόν πιο νωρίς. Φυσικά, αυτό το περιεχόμενο κοντράρεται με αυτό που συνιστά ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού: Σωματική - κινητική, κοινωνική, γλωσσική και γνωστική.

Είναι λοιπόν σύγχρονο και ταυτόχρονα ρεαλιστικό τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να χαίρονται το δικαίωμά τους στην αγωγή - διαπαιδαγώγησή τους σε σύγχρονα κτίρια με όλες τις απαραίτητες υποδομές, με το κατάλληλα μορφωμένο παιδαγωγικό και επιστημονικό δυναμικό, και με όλο το βοηθητικό προσωπικό που το «παιδεύει» σε όλες τις κοινωνικές λειτουργίες για την ανεξαρτητοποίησή του, την αυτονομία του, όλα τα μέσα, τα παιχνίδια που προάγουν τη σκέψη, το συναίσθημά του, την κίνηση και την υγιή σωματική ανάπτυξή του.

Σε αυτές τις ευρωκλογές, πέρα από τα μεγάλα ζητήματα που καθορίζουν την καθημερινότητά μας, να μπουν στο «κάδρο» οι ανάγκες των μικρών παιδιών προσχολικής ηλικίας, καταδικάζοντας τις πολιτικές που τα οδηγούν στον αποκλεισμό. Ισχυροποιώντας το ΚΚΕ, να βαδίσουμε τον όμορφο αγώνα της ανατροπής της Ενωσης των μονοπωλίων, για τη δική μας Ενωση των λαών. Εκεί το παιδί θα βρει τη θέση που του ανήκει.

Παραπομπές:

1. Σύσταση του Συμβουλίου της 22/5/2019 σχετικά με συστήματα Προσχολικής Εκπαίδευσης και Φροντίδας υψηλής ποιότητας (2019/C189/02).

2. «Next generation EU», «Ελλάδα 2.0» - Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, funded by the European Union.

3. «Ξαναβγάζουν στην βιτρίνα τις "νταντάδες της γειτονιάς"», «Ριζοσπάστης» 24/11/2023.

4. «Δωράκι στους επιχειρηματίες για γιγάντωση της ιδιωτικής Προσχολικής Αγωγής», «Ριζοσπάστης» 25/8/2023.

5. «Ευρυδίκη. Σύντομη Επισκόπηση. Βασικά στοιχεία για την Προσχολική Εκπαίδευση και Φροντίδα στην Ευρώπη», 2019.