Η «οικονομική διακυβέρνηση» στην Ευρώπη, δηλαδή η θεσμοθέτηση ακόμη αυστηρότερων κανόνων λιτότητας στα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, μαζί και οι προωθούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για δήθεν «έλεγχο» στις καπιταλιστικές αγορές του χρήματος, βρέθηκαν χτες στο επίκεντρο της πρώτης συνεδρίασης της «Ομάδας Δράσης» για την οικονομική διακυβέρνηση στην ΕΕ, η οποία συγκροτήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Μάρτη.

Η «Ομάδα Δράσης», στην οποία συμμετείχαν ο επίτροπος για Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, Ολι Ρεν, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν - Κλοντ Τρισέ, ο επικεφαλής του Γιουρογκρούπ, Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, καθώς και εκπρόσωποι των 27 κρατών - μελών της ΕΕ, βασικά υπουργοί Οικονομικών, συνεδρίασε υπό τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι.

Τα συμπεράσματά της θα παρουσιαστούν επισήμως στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτώβρη, ενώ μια ενδιάμεση έκθεση αποτελεσμάτων θα παρουσιαστεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιούνη.

Σύμφωνα με τον Χέρμαν Βαν Ρομπάι, «ήταν μια πολύ χρήσιμη συνάντηση», καθώς «όλοι μοιραζόμαστε το κοινό αίσθημα να προχωρήσουμε μαζί». Στο επίκεντρο της συζήτησης μπαίνουν οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις, τόσο σε κοινοτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες στην ΕΕ και με ασφυκτικότερο έλεγχο να προωθηθούν μια σειρά αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις και μέτρα στην κάθε χώρα.

Την ίδια ώρα, βέβαια, παραμένουν οξύτατες οι αντιθέσεις ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ και της Ευρωζώνης και διίστανται οι απόψεις για τα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να παρθούν.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σκιαγραφώντας τους τέσσερις βασικούς στόχους στους οποίους κατέληξε η «Ομάδα Δράσης», υπογράμμισε:

-- «Πρέπει να πετύχουμε μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. Με άλλα λόγια, χρειάζεται να ενισχύσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και να το κάνουμε πιο αποτελεσματικό.

-- Πρέπει να βρούμε τα μέσα ώστε να μειώσουμε τις αποκλίσεις στην ανταγωνιστικότητα ανάμεσα στα κράτη - μέλη, τουλάχιστον όταν αυτές οι αποκλίσεις είναι πολύ μεγάλες. Αυτό είναι απαραίτητο προκειμένου να πετύχουμε μια πιο ισότιμη οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ και, ιδιαίτερα, στην Ευρωζώνη.

-- Πρέπει να αποκτήσουμε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό αντιμετώπισης της κρίσης, προκειμένου να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε προβλήματα, όπως εκείνα που βλέπουμε σήμερα στην Ευρωζώνη.

-- Πρέπει να ενισχύσουμε την οικονομική διακυβέρνηση, με θεσμικούς όρους, προκειμένου να μπορούμε να ενεργούμε γρηγορότερα και με έναν τρόπο πιο συντονισμένο και αποτελεσματικό».

Οπως επανέλαβε και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στο τραπέζι παραμένουν οι προτάσεις που έκανε την περασμένη βδομάδα η Κομισιόν για την ενίσχυση της δημοσιονομικής εποπτείας, όπου, μεταξύ άλλων, προτείνεται οι προϋπολογισμοί των κρατών - μελών της Ευρωζώνης να λαμβάνουν την έγκριση των Βρυξελλών πριν ψηφιστούν από τα εθνικά Κοινοβούλια και η περικοπή των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων για τα κράτη που παραβιάζουν τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Μάλιστα, ο επίτροπος για Οικονομικές και Νομισματικές Υποθέσεις, Ολι Ρεν, δήλωσε ότι οι προτάσεις της Κομισιόν για την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης χαίρουν ευρείας στήριξης, και υπογράμμισε: «Η Κομισιόν έχει κάνει μια ολοκληρωμένη σειρά συγκεκριμένων προτάσεων για να ενισχύσει την οικονομική διακυβέρνηση στην Ευρώπη (...) Ευελπιστώ να υπάρξει μια παραγωγική συζήτηση σήμερα (σ.σ. χτες) και τις επόμενες εβδομάδες πάνω σε αυτό το θέμα».

Στο μεταξύ, γαλλογερμανική συμφωνία για την αυστηροποίηση των κυρώσεων στο πλαίσιο της ΕΕ σημειώθηκε στη χτεσινή συνάντηση, με τους υπουργούς Οικονομικών των δύο χωρών να προκρίνουν τη «γρήγορη αναθεώρηση» κοινοτικών συνθηκών.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι και οι 27 υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν «να προχωρήσουν, ταχέως, όλα εκείνα τα θέματα, που έχουν τη λύση τους στη βάση των υφιστάμενων συνθηκών» και συγκεντρώνουν τη συναίνεση πολλών κρατών - μελών, «συνεπώς, μπορεί να υλοποιηθούν ταχέως».

Μάλιστα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και τα 27 κράτη - μέλη «συναινούν, καταρχήν, να ποινικοποιείται στο μέλλον το κράτος - μέλος που συστηματικά και κατ' εξακολούθηση παραβιάζει τις δημοσιονομικές αρχές της Ευρωζώνης».

«Βρισκόμαστε στη χειρότερη ευρωπαϊκή κρίση χρέους από το 1945 και πρέπει όλοι να εξασφαλίσουμε ότι θα επιπλήξουμε αυτές τις χώρες που έδειξαν χαλαρότητα όσον αφορά στο σχεδιασμό του προϋπολογισμού τους και στην εξέλιξη του χρέους τους», δήλωσε ο Αυστριακός υπουργός Οικονομικών, Γιόζεφ Πρελ.

Ταυτόχρονα, ο Σουηδός υπουργός Οικονομικών, Αντερς Μποργκ, επισήμανε ότι «χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στη σημασία του χρέους, επειδή το επίπεδο του χρέους είναι σημαντικό στην κρίση εμπιστοσύνης» και υπογράμμισε ότι χρειάζεται η υιοθέτηση «ισχυρότερων κυρώσεων και καλύτερων εθνικών πλαισίων εργασίας».

Στο παρασκήνιο, παραμένουν οξύτατες οι αντιπαραθέσεις και οι αντεγκλήσεις ανάμεσα στα κράτη - μέλη της ΕΕ σχετικά με το ποιες ακριβώς θα είναι οι κυρώσεις προς τα κράτη - μέλη που παραβιάζουν τις συνθήκες.

Από την πλευρά της, η Γερμανία προσήλθε στη συνεδρίαση έχοντας στη φαρέτρα της προτάσεις για αυστηρά μέτρα θωράκισης του ευρώ, καθώς και για μεταρρυθμίσεις «ελέγχου» του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι προτάσεις της γερμανικής κυβέρνησης συμπυκνώνονται στα εξής: Διασφάλιση με αυστηρούς κανόνες και κυρώσεις της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην Ευρωζώνη, επιβολή κανόνων στις διεθνείς αγορές και συμμετοχή του χρηματοπιστωτικού κλάδου στο κόστος της κρίσης. Τα δύο τελευταία σημεία η Γερμανία θα τα θέσει και στη σύνοδο του G20, ωστόσο επιδιώκει τουλάχιστον να έχουν αποφασιστεί στο πλαίσιο της ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, κατέθεσε ένα πρόγραμμα 9 σημείων, το οποίο προβλέπει την αναμόρφωση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης σε αυστηρότατη κατεύθυνση, με μέτρα όπως:

Συνεπής και έγκαιρη πρόληψη των δημοσιονομικών εκτροχιασμών. Σκληρές κυρώσεις στους παραβάτες. Ανεξάρτητος έλεγχος των Προγραμμάτων Σταθερότητας από την ΕΚΤ ή έγκυρα ινστιτούτα. Ενσωμάτωση των προληπτικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης στις εθνικές νομοθεσίες. Κυρώσεις προς τις χώρες που παραβιάζουν τους κανόνες, όπως ο μερικός αποκλεισμός για ένα χρόνο από τα διαρθρωτικά ταμεία, απώλεια για τουλάχιστον ένα χρόνο του δικαιώματος ψήφου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και ως «έσχατη επιλογή» προβλέπεται η ελεγχόμενη πτώχευση για χώρες με υπερβολικά ελλείμματα.

Από την πλευρά της, η υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Κριστίν Λαγκάρντ, επισήμανε ότι «δεν περπατά» προς το παρόν «η διαδικασία της ελεγχόμενης πτώχευσης», καθώς «δε βασίζεται στις υφιστάμενες συνθήκες, άρα δεν μπορεί να γίνει ταχέως», υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι «δεν αντιτιθέμεθα στις αλλαγές στα υπάρχοντα νομικά κείμενα, να τις αντιμετωπίσουμε λοιπόν αν είναι αναγκαίες».

Με αυτόν τον τρόπο, η Κ. Λαγκάρντ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να υιοθετηθεί στο μέλλον μια τέτοια ρύθμιση. Κατά της ρύθμισης αυτής τάχθηκε και η ελληνική κυβέρνηση. Ο υπουργός Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου, σημείωσε σχετικά ότι «θα έδινε εντελώς λάθος σήμα στις αγορές, ίσα ίσα ευνοώντας μια περαιτέρω κερδοσκοπία, ενώ το ζητούμενο είναι σήμερα να προστατευτούν οι χώρες, αρκεί να κάνουν τα σωστά βήματα που πρέπει να κάνουν».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ελληνας υπουργός δήλωσε πως «συνταχθήκαμε με το κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσον αφορά στην πιο στενή παρακολούθηση των οικονομικών πολιτικών και των δημοσιονομικών προοπτικών σε διαφορετικές χώρες, με την αναγκαιότητα να υπάρξουν δημοσιονομικοί κανόνες, οι οποίοι να αποτυπωθούν και νομοθετικά - και η Ελλάδα σκοπεύει να το κάνει αυτό τον Ιούνη σε νομοσχέδιο που θα έλθει στη Βουλή - με τη μεγαλύτερη ανάγκη εκ των προτέρων αξιολόγησης, έτσι ώστε να μη βρισκόμαστε προ εκπλήξεων».

Στην πρόταση περί «ελεγχόμενης πτώχευσης» οι χώρες του λεγόμενου ευρωπαϊκού νότου αντιπαρέθεσαν την έκδοση ευρωομολόγου. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «μια από τις πιο προωθημένες ιδέες που έχουν τεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι η μετατροπή ενός τμήματος των χρεών των κρατών της Ευρωζώνης σε κοινό ευρωπαϊκό χρέος».

Δεν είναι μια νέα συζήτηση, καθώς από το 2008 έχει τεθεί το θέμα της κοινής εγγύησης χρεών, με τη μορφή ευρωομολόγων, δηλαδή κρατικών τίτλων που θα εκδίδουν από κοινού τα κράτη - μέλη για να μειώσουν τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Υπέρ της πρότασης τάχθηκε και η Ελλάδα. Πάντως, η ίδια η Γαλλίδα υπουργός Οικονομικών σημείωσε ότι αυτή η πρόταση δεν προβλέπεται να προχωρήσει, καθώς «πολλοί συνάδελφοι δεν την υιοθετούν», με κυριότερη βέβαια τη Γερμανία.

«Η Βρετανία δεν είναι μέλος της Ευρωζώνης, ούτε είναι πιθανό να γίνουμε μέλος της Ευρωζώνης, αλλά θέλουμε μια ισχυρή και σταθερή Ευρωζώνη. Σε αυτήν πηγαίνει το 50% του εμπορίου μας και μας ενδιαφέρει αυτό που συμβαίνει», δήλωσε χτες μετά τη συνάντησή του με τη Γερμανίδα καγκελάριο ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ντέιβιντ Κάμερον, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι η Βρετανία θα αντιταχθεί σε τυχόν αλλαγές στην Ευρωσυνθήκη, που θα έδιναν αυξημένες αρμοδιότητες στην ΕΕ.

Αναφερόμενος στην απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να απαγορεύσει το «naked short-selling», υπογράμμισε ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα αίτια των οικονομικών προβλημάτων και όχι τα συμπτώματα, σημειώνοντας ότι «στη Βρετανία αυτό θα ήταν θέμα της αρμοδιότητας της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών και προφανώς θα πρέπει να σεβόμαστε τις αποφάσεις ο ένας του άλλου πάνω σε αυτά τα θέματα».

Η γερμανική Κάτω Βουλή ενέκρινε χτες τη συμμετοχή της χώρας στο «ταμείο διάσωσης» του ευρώ, με 319 ψήφους υπέρ, 73 κατά και 195 αποχές, καθώς επίσης και η Ανω Βουλή. «Η εμπιστοσύνη των αγορών θα ανακτηθεί μόνο όταν το σχέδιο ψηφιστεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τονίζοντας: «Είναι μία πραγματικότητα, οι αγορές κοιτάζουν περισσότερο τη Γερμανία, παρά την Ελλάδα ή τη Μάλτα».