Σάββατο 12 Νοέμβρη 2022 - Κυριακή 13 Νοέμβρη 2022
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 45
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ «ΧΑΜΠΛ»
Κατέγραψε μέσα σε μια στιγμή την εξέλιξη έκρηξης υπερκαινοφανούς αστέρα διάρκειας 8 ημερών!

Στην αριστερή φωτογραφία απεικονίζεται το τμήμα του Abell 370, όπου εμφανίστηκαν οι πολλαπλές εικόνες του υπερκαινοφανούς. Στη φωτογραφία Α, φαίνεται μια σύνθεση από τις παρατηρήσεις του «Χαμπλ» από το 2011 έως το 2016, με σημειωμένες τις τρεις θέσεις εμφάνισης του γαλαξία του υπερκαινοφανούς. Στη Β εικόνα (Δεκέμβρης 2010), φαίνονται οι διαφορετικές φάσεις της εξέλιξής του, ενώ στη Γ μια αφαίρεση της Β από την Α και στη Δ τα διαφορετικά χρώματα στα τρία στάδια εξέλιξης του σουπερνόβα
Στην αριστερή φωτογραφία απεικονίζεται το τμήμα του Abell 370, όπου εμφανίστηκαν οι πολλαπλές εικόνες του υπερκαινοφανούς. Στη φωτογραφία Α, φαίνεται μια σύνθεση από τις παρατηρήσεις του «Χαμπλ» από το 2011 έως το 2016, με σημειωμένες τις τρεις θέσεις εμφάνισης του γαλαξία του υπερκαινοφανούς. Στη Β εικόνα (Δεκέμβρης 2010), φαίνονται οι διαφορετικές φάσεις της εξέλιξής του, ενώ στη Γ μια αφαίρεση της Β από την Α και στη Δ τα διαφορετικά χρώματα στα τρία στάδια εξέλιξης του σουπερνόβα
Τρεις διαφορετικές στιγμές της έκρηξης ενός μακρινού υπερκαινοφανούς αστέρα καταγράφηκαν σε μια και μοναδική λήψη από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» της NASA! Το άστρο, ένας ερυθρός υπεργίγαντας, εξερράγη πριν από 11 δισεκατομμύρια χρόνια. Οι εκρήξεις υπερκαινοφανών (σουπερνόβα) αστέρων έχουν χρονική διάρκεια μερικών ωρών ή το πολύ ημερών και γι΄ αυτό τα αρχικά στάδια της έκρηξής τους συνήθως δεν καταγράφονται, μέχρι να γίνει αντιληπτή η εμφάνιση του νέου λαμπρού άστρου και να στραφούν τα τηλεσκόπια προς αυτό. Στην περίπτωση αυτή, όχι μόνο καταγράφηκαν στιγμές της έκρηξης από την πρώτη, τη δεύτερη και την όγδοη μέρα, αλλά αυτό έγινε σε μία και μοναδική λήψη, χάρη στο φαινόμενο του βαρυτικού φακού.

Το φαινόμενο του βαρυτικού φακού προβλέφθηκε από τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν και στην περίπτωση αυτή οφείλεται στην τεράστια βαρύτητα του σμήνους γαλαξιών Abell 370, που βρίσκεται μεταξύ Γης και υπερκαινοφανούς και λύγισε το φως από την έκρηξη του σουπερνόβα (και του γαλαξία μέσα στον οποίο αυτός εξερράγη). Αυτή η καμπύλωση του φωτός λειτουργεί όπως η καμπύλωση που προκαλεί ένας μεγεθυντικός φακός, δείχνοντας μεγεθυμένα ουράνια σώματα, που βρίσκονται πίσω από τον «φακό». Η στρέβλωση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας παρήγαγε πολλαπλές εικόνες της έκρηξης, από διαφορετικές χρονικές στιγμές, που όμως όλες έφτασαν στη Γη την ίδια χρονική στιγμή και καταγράφηκαν στη φωτογραφία που τράβηξε το «Χαμπλ». Αυτό συνέβη επειδή οι μεγεθυμένες εικόνες ακολούθησαν διαφορετικού μήκους διαδρομές, αλλά και λόγω της επιβράδυνσης του χρόνου και της αλλαγής της καμπυλότητας του χώρου εξαιτίας της βαρύτητας του Abell 370.

Στη φωτογραφία, καταγράφεται και η γρήγορη αλλαγή χρώματος του υπερκαινοφανούς στο πέρασμα των ημερών μετά την έκρηξη, η οποία σχετίζεται με τη μεταβολή της θερμοκρασίας του. Οσο πιο γαλάζιο είναι το χρώμα, τόσο πιο θερμός είναι ο υπερκαινοφανής. Ετσι, η πρώτη φάση, όπου ο πυρήνας του άστρου καταρρέει βαρυτικά προκαλώντας ωστικό κύμα, που θερμαίνει και εκτινάσσει τα εξωτερικά στρώματα, εμφανίζεται γαλάζια, ενώ όσο κρυώνει το άστρο, το χρώμα του γίνεται πιο κοκκινωπό. Χάρη στην καταγραφή της μεταβολής της φωτεινότητας και του χρώματος (θερμοκρασίας), οι αστρονόμοι μπόρεσαν για πρώτη φορά να προσδιορίσουν το μέγεθος ενός τόσο παλιού άστρου, βρίσκοντας ότι ήταν 500 φορές μεγαλύτερο από τον Ηλιο.

Ο υπερκαινοφανής εντοπίστηκε όταν μια διεθνής ομάδα αστρονόμων εξέτασε τα αρχεία με τις καταγραφές που έχει κάνει το «Χαμπλ», ψάχνοντας για μεταβολές από εικόνα σε εικόνα, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό αλγόριθμους μηχανικής μάθησης. Παρ' όλα αυτά βρήκαν μόνο αυτόν τον υπερκαινοφανή με πολλαπλές απεικονίσεις στην ίδια φωτογραφία.


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ