Πρόσφατα, από τις εκδόσεις «ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ», κυκλοφόρησε μια συλλογή άρθρων Σοβιετικών ψυχολόγων για την ανάπτυξη του παιδιού, όπου παρουσιάζονται δύο άρθρα των Λ. Βιγκότσκι και Α. Λεόντιεφ, καθώς και ένα άρθρο του Ντ. Ελκόνιν. Τίτλος του βιβλίου είναι «Η Σοβιετική Ψυχολογία για την ανάπτυξη του παιδιού».

Οπως σημειώνεται στην εισαγωγή της έκδοσης, από τον υπογράφοντα: «Από την εποχή που γράφτηκαν αυτές οι εργασίες, "πολύ νερό κύλησε στ' αυλάκι". Ομως, πιστεύουμε πως αυτές, όπως και πολλές άλλες, διατηρούν μια διαχρονική αξία, γι' αυτό, άλλωστε, και τις παρουσιάζουμε. Οπωσδήποτε μπορεί κανείς στο μέλλον να ανατρέξει σε μια γνωριμία και με πιο πρόσφατες εργασίες, πιο σύγχρονων για τις μέρες μας επιστημόνων, όμως και πάλι τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη γνωριμία με το έργο των "κλασικών", θα λέγαμε, της Σοβιετικής Ψυχολογίας.

Το γεγονός πως, πλέον, δεν υπάρχει η Σοβιετική Ενωση, δεν ανατρέπει την αναγκαιότητα γνωριμίας με τη δουλιά και τις απόψεις των Σοβιετικών ψυχολόγων. Κι αυτό γιατί η Σοβιετική Ψυχολογία αποτέλεσε μια σημαντική προσπάθεια ανάπτυξης της Ψυχολογίας πάνω στις φιλοσοφικές βάσεις του Διαλεκτικού Υλισμού, προέκυψε, δηλαδή, ως μια μαρξιστική Ψυχολογία».

Συμπερασματικά, λοιπόν, το έργο αφορά άμεσα καθέναν και, βέβαια, πρώτα από όλα παιδαγωγούς και ψυχολόγους, που θέλουν να γνωριστούν με βασικές θέσεις και την προσέγγιση του παιδιού και της ανάπτυξής του από τη μαρξιστική σκοπιά.

Η συγκεκριμένη συλλογή δεν είναι απλώς μια προσπάθεια να αναδείξει κάποιες πλευρές από το πολυσήμαντο έργο που δημιούργησαν μερικές γενιές επιστημόνων, στο πρώτο στον κόσμο σοσιαλιστικό κράτος, στον τομέα της Παιδικής και Εξελικτικής Ψυχολογίας, αλλά και να καλύψει ένα κενό πληροφόρησης γύρω από βασικές πλευρές της πολιτικο-ιστορικής αντίληψης στην Ψυχολογία. Η ανάγκη αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι αν και η Σοβιετική Ψυχολογία είχε να παρουσιάσει ένα πολυσήμαντο και αξιόλογο έργο μελέτης του ανθρώπου και ειδικότερα του παιδιού, αυτό - σε αντίθεση με τις εργασίες άλλων, Δυτικών ψυχολογικών κατευθύνσεων - παραμένει άγνωστο στη χώρα μας. Την ίδια ώρα, δεν είναι και λίγες οι προσπάθειες όσων προσπαθούν να παραποιήσουν την πραγματικότητα. Ετσι, λ.χ., σε εγχειρίδιο για αυριανούς παιδαγωγούς - ούτε λίγο, ούτε πολύ - οι θεωρητικές θέσεις του Λ. Βιγκότσκι παρουσιάζονται ως «συμπληρωματικές» και ως «παραλλαγή» των απόψεων του Ζ. Πιαζέ!

Αυτό το κενό και η παραπληροφόρηση είναι ένα σημαντικό ιδεολογικό όπλο στα χέρια όσων κατέχουν την εξουσία, σχεδιάζουν και προωθούν αντιλαϊκές εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις», στο όνομα του «εκσυγχρονισμού» και με πρόφαση την «επιστημονικότητα» των απόψεών τους.

Ελπίζουμε πως αυτή η συλλογή θα αποτελέσει μια αρχή, ένα ξεκίνημα, για να τους αφαιρέσουμε αυτό το «όπλο», για να αρχίσουμε να αδειάζουμε το ιδεολογικό «οπλοστάσιό» τους. Αλλωστε, όπως σημείωνε στο θεμελιακό έργο του: «Το ιστορικό νόημα της κρίσης της Ψυχολογίας» ο ίδιος ο Λεφ Βιγκότσκι: «Γιατί η ιδέα σταματά να υπάρχει ως τέτοια; Μα, γιατί στη σφαίρα της κοσμοθεωρίας δρα ο νόμος που αποκάλυψε ο Ενγκελς, ο νόμος της συγκέντρωσης των ιδεών γύρω από δύο πόλους: Του ιδεαλισμού και του υλισμού, που αντιστοιχούν στους δύο πόλους της κοινωνικής ζωής, στις δύο κύριες αντίπαλες τάξεις. Η ιδέα ως δεδομένο φιλοσοφικό πιο εύκολα αποκαλύπτει την κοινωνική της φύση, παρά ως δεδομένο επιστημονικό. Και εδώ σταματά και ο κρυφός, καλυμμένος ρόλος της, ως επιστημονικό δεδομένο ιδεολογικού κατασκόπου. Εδώ ξεσκεπάζεται και αρχίζει να συμμετέχει ως συστατικό στη γενική, ανοιχτή, ταξική πάλη ιδεών. Κι ακριβώς εδώ, ως ένα μικρό συστατικό στο τεράστιο σύνολο, βυθίζεται σαν σταγόνα νερού στον ωκεανό, και έτσι σταματά να υπάρχει από μόνη της».

Μια συλλογή, λοιπόν, άρθρων για να «φουσκώσει» ο δικός μας, ο μαρξιστικός «ωκεανός» της σκέψης.