Μοναδική, μόνιμη συλλογή, με τριάντα εκμαγεία από αντίγραφα έργων του Λυσίππου, του κορυφαίου αρχαίου γλύπτη, από τη Σικυώνα, αλλά και όλων των μεταγενέστερων εποχών, παρουσιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σικυώνας.

Οπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Αλέξανδρος Μέντης, της ΛΖ΄ Εφορείας Προϊστορικών - Κλασικών Αρχαιοτήτων Κορινθίας, η έκθεση «φωτίζει» μια πτυχή της καλλιτεχνικής παραγωγής της αρχαίας Σικυώνας και το έργο του προσωπογράφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δραστήριου σ' ολόκληρο σχεδόν τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, Λυσίππου.

Τα εκμαγεία και οι φωτογραφίες από αντίγραφα των έργων και των πρωτότυπων ενυπόγραφων βάσεων του Λυσίππου σκιαγραφούν το πολύπλευρο και πολυπληθές έργο του σε διάφορες περιοχές του αρχαιοελληνικού κόσμου εκτός Σικυώνας (Ολυμπία, Δελφοί, Φάρσαλος, Θήβα, Κόρινθος, Αργος, Ρόδος).

Εκμαγεία έργων του πρόσφεραν τα εξής μουσεία: Ακρόπολης, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Δελφών, Ολυμπίας, Σπάρτης, Αργους, Θήβας, Γλυπτοθήκη Κοπεγχάγης, Μουσείο Τορίνου, ενώ το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ) παραχώρησε εκμαγεία της κεφαλής του Αλεξάνδρου (Μουσείο Πέλλας) και του αγαλματίου του Ηρακλή, του τύπου «Φαρνέζε» (Μουσείο Αρχαίας Αγοράς). Από τη ΛΖ΄ ΕΠΚΑ εξασφαλίστηκαν εκμαγεία του «Αποξυομένου» (Βατικανό), του «Αγία» (Μουσείο Δελφών) και του σκεπτόμενου Ηρακλή (Μουσείο Σπάρτης).

Ο «Καιρός» θεωρείται προγραμματικό έργο της λυσιππικής τέχνης. Η προσωποποίησή του εκφράζει το φιλοσοφικό και καλλιτεχνικό «πιστεύω» του γλύπτη να παρουσιάζει τα πράγματα όχι όπως είναι, αλλά όπως φαίνονται και παράλληλα τις ιδεώδεις για τον Λύσιππο αναλογίες της ανθρώπινης μορφής. Ο «Καιρός» ήταν χάλκινο άγαλμα γυμνού νέου, που πατούσε στα ακροδάχτυλα των ποδιών του. Ο απόηχος του έργου σώζεται σε μεταγενέστερα από την εποχή του Λυσίππου ανάγλυφα. Ο «Καιρός», με λυγισμένα γόνατα, με φτερά στην πλάτη και στα ποδοστράγαλα, τρέχει βαστώντας στο αριστερό χέρι ζυγαριά στηριγμένη σε ακμή ξυραφιού, υποδηλώνοντας πόσο εύκολο είναι να διαταραχτεί η ισορροπία των πραγμάτων. Τα μακριά μαλλιά του πέφτουν πλάγια και μπροστά, αφήνοντας γυμνό το κρανίο, ώστε, αν δεν αδράξει κάποιος την ευκαιρία από τα μαλλιά... τη στιγμή που αυτή περνάει δίπλα του, τη χάνει οριστικά. Πρόκειται για μορφοποίηση ενός «πιστεύω» με αλληγορικό χαρακτήρα. Τέτοιες απεικονίσεις ήταν γνωστές κι από την αρχαία ελληνική τέχνη, καθιερώθηκαν όμως από την εποχή του Λυσίππου. Ο «Καιρός» ήταν στημένος μπροστά από οικοδόμημα, σύμφωνα με τον επιγραμματοποιό Ποσείδιππο, ώστε να αποτελεί διδαχή για τους περαστικούς.

Ο Λύσιππος καταγόταν από τη Σικυώνα Κορινθίας. Παρόλο που πολλοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται στα έργα του, δεν έχουμε ακριβείς πληροφορίες για τη ζωή του. Από το συνδυασμό διαφόρων στοιχείων, σχετικά με τα έργα του, προκύπτει ότι η ζωή του συμπίπτει μ' ολόκληρο σχεδόν τον 4ο π.Χ. αιώνα. Την εποχή αυτή, με την επιβολή του βασιλείου της Μακεδονίας στον ελληνικό χώρο και την ίδρυση του αχανούς κράτους του Μ. Αλεξάνδρου, καταλύθηκε ο θεσμός της πόλης - κράτους, μήτρας του αρχαϊκού και κλασικού πολιτισμού (7ος - μέσα 4ου π.Χ. αιώνα). Ο Λύσιππος, από καλλιτέχνης μιας πόλης - κράτους, όπως ξεκίνησε, έγινε αργότερα προσωπικός κι ευνοούμενος γλύπτης του Μ. Αλεξάνδρου, που μόνο στον Λύσιππο επέτρεπε να φιλοτεχνεί τα πορτρέτα του.

Το έργο του Λυσίππου εντάσσεται στην ύστερη κλασική τέχνη (400-330 π.Χ.). Ξεχωρίζεται απ' όλα εκείνα τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν την τέχνη της νέας, ελληνιστικής εποχής. Ο Λύσιππος, πρωτοπόρος καλλιτέχνης, συλλαμβάνοντας τα μηνύματα των καιρών, σφράγισε τις δημιουργίες του με νέα στοιχεία, βάζοντας τις βάσεις όπου θα δημιουργήσουν οι μεταγενέστεροί του γλύπτες των ελληνιστικών χρόνων. Γι' αυτό δίκαια μπορεί να θεωρηθεί πατέρας της ελληνιστικής γλυπτικής. Φυσικά, ο Λύσιππος, που ξεκίνησε ως απλός χαλκουργός, θεωρούσε ως δάσκαλό του τον «κανόνα» του Πολύκλειτου. Δηλαδή, το αυστηρό σύστημα αναλογιών του ανδρικού σώματος που καθιέρωσε ο Αργείος γλύπτης Πολύκλειτος. Ο άλλος δάσκαλός του ήταν η φύση, που τον οδήγησε σε τροποποίηση του πολυκλείτειου κανόνα.

Στόχος του Λυσίππου ήταν να παριστάνει τις μορφές όπως φαίνονταν, αντίθετα από τους κλασικούς γλύπτες που παρίσταναν τις μορφές όπως ήταν. Τα νεοτεριστικά στοιχεία της τέχνης του Λυσίππου υλοποιούνται, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, σ' όλα τα έργα του. Η πορεία του για τη σύλληψη και πραγμάτωσή τους ήταν μακροχρόνια και κοπιαστική. Ανάμεσα στα έργα είναι: Ο «Αποξυόμενος», το πιο φημισμένο, που πρώτο αναφέρει ο Πλίνιος στον κατάλογο των έργων του κορυφαίου γλύπτη. Σώζεται, σχεδόν, πλήρες, σε μαρμάρινο ρωμαϊκό αντίγραφο στο Μουσείο Βατικανού. Είναι ένας νέος γυμνός αθλητής. Ο Λύσιππος φιλοτέχνησε πολλά άλλα αγάλματα αθλητών και συντάγματα τεθρίππων κι αθλητών για νίκες σε πανελλήνια ιερά. Στην Ολυμπία σώζεται η βάση του αγάλματος του αθλητή Πολυδάμαντα, με ανάγλυφες τις παραστάσεις κατορθωμάτων του αθλητή στην Αυλή της Περσίας. Η παράδοση αναφέρει πολλές απεικονίσεις του ημίθεου Ηρακλή, όπως το κολοσσιαίο άγαλμα στον Τάραντα.

Η φιλοσοφική θεώρηση της ζωής που εκφράζεται με τον Ηρακλή (τύπου «Φαρνέζε») δεν αποκλείεται να σχετίζεται με τη ζωή και το έργο του Μ. Αλεξάνδρου. Δυστυχώς, κανένα από τα πρωτότυπα έργα του Λυσίππου που παρίσταναν τον Μ. Αλέξανδρο δε σώθηκε. Από τον Πλούταρχο πληροφορούμαστε ότι ο Λύσιππος απέδιδε μ' επιτυχία την κλίση του κεφαλιού του Αλεξάνδρου προς τα πάνω κι αριστερά, το «υγρό» του βλέμμα και τη λεόντεια έκφραση, δηλαδή όχι μόνο τα φυσικά, αλλά και ψυχικά χαρακτηριστικά του Αλεξάνδρου.

Ο Λύσιππος φιλοτέχνησε και ψυχογραφικά πορτρέτα του Αριστοτέλη και του Σωκράτη. Το λυσίππειο πορτρέτο του Σωκράτη, εκτός από την απεικόνιση των «άσχημων» χαρακτηριστικών του φιλοσόφου, είναι προσωπογραφία του βαθιά σκεπτόμενου διανοητή, όπου ο γλύπτης πετυχαίνει να παραστήσει τον ξεχωριστό ψυχικό κόσμο και την πνευματικότητα του εικονιζόμενου. Ο Λύσιππος πρώτος παρέστησε και τις ιδιαιτερότητες του παιδικού σώματος, όσα στοιχεία αποδίδουν την παιδική χάρη.

Αλλα έργα που αποδίδονται στον Λύσιππο είναι τα: «Αναπαυόμενος Ερμής» (Νεάπολη), «Αρης Λουντοβίζι» (Ρώμη), «Σάτυρος με τον Διόνυσο - παιδί» (Μόναχο), «Αφροδίτη της Καπύης» (Λούβρο), «Ιάσων ή Ερμής», «Χορεύτρια του Βερολίνου», «Σάτυρος ή Φαύνος» (Μποργκέζε). Εργα που παρουσιάζουν μια σπειροειδή, κεντρόφυγη κίνηση των μελών του σώματος, πράγμα που επίσης αποτέλεσε καινοτομία στην αρχαία ελληνική γλυπτική.

Η αρχαία ελληνική γλυπτική, μετά τον Αθηναίο Φειδία, τον Αργείο Πολύκλειτο, κορυφώνεται με τον Σικυώνιο Λύσιππο.