Η απόφαση του Θόδωρου και της Γιάννας Αγγελοπούλου να κλείσουν τον «Ελεύθερο Τύυπο» και το ραδιοφωνικό σταθμό «City» και να πετάξουν στο δρόμο 450 εργαζόμενους όλων των ειδικοτήτων έφερε με δραματικό τρόπο στην επικαιρότητα το σοβαρό πρόβλημα που υπάρχει στον κλάδο των επιχειρήσεων Τύπου και ΜΜΕ. Και τούτο γιατί η απόφαση αυτή πάρθηκε σε μια εποχή που η οικονομική κρίση έχει οπωσδήποτε επιπτώσεις στον κλάδο, στον οποίο βρίσκονται σε εξέλιξη σοβαρές αλλαγές και ανακατατάξεις, οι οποίες είχαν δρομολογηθεί μεν ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση, αλλά σαφώς επηρεάζονται από αυτήν. Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης αφορούν τόσο στην παρεχόμενη ενημέρωση, όσο και τους εργαζόμενους σε αυτήν.

Οι εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ αποτελούν μηχανισμούς ιδεολογικής και πολιτικής χειραγώγησης. Εκφράζουν τα γενικά συμφέροντα της τάξης που κατέχει την εξουσία και υπηρετούν και τα ιδιαίτερα συμφέροντα του ιδιοκτήτη τους. Αναπαράγουν, απεικονίζουν, αναπτύσσουν και επιβάλλουν την αστική αντίληψη της πραγματικότητας. Η όποια «αντικειμενικότητα» και «πολυφωνία» τους είναι στην πραγματικότητα μόνο φαινομενικές, ωστόσο είναι αρκετά σαφής ο καταμερισμός ρόλων, στο πλαίσιο του δικομματικού συστήματος. Παρεμβαίνουν στη διαμόρφωση πολιτικών τάσεων και εξελίξεων, εκφράζουν μονοπωλιακούς ανταγωνισμούς και αντιπαραθέσεις των διαφόρων κέντρων εξουσίας, όπως και γενικότερα ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στο πολιτικό και οικονομικό σκηνικό της χώρας. Μάλιστα, τα σύγχρονα ΜΜΕ, εκτός από την όποια ενημέρωση, προσφέρουν και ψυχαγωγία, πολιτισμό, διαφήμιση, δυνατότητες πώλησης προϊόντων, υπηρεσιών, κλπ. Είναι δηλαδή μηχανισμοί πολύμορφης χειραγώγησης, οι οποίοι διαθέτουν τεράστια δύναμη.

Ταυτόχρονα, όμως, είναι και επιχειρήσεις με σκοπό τον προσπορισμό άμεσου κέρδους, που επιτυγχάνεται με την εμπορευματοποίηση της ενημέρωσης.

Βέβαια, το κεφάλαιο δεν ασχολείται με τα μέσα ενημέρωσης κυρίως για να προσπορίσει άμεσα οικονομικά κέρδη από την πώληση του εμπορεύματος (ενημέρωση, κλπ.). Πραγματικοί του στόχοι είναι ο έλεγχος της ενημέρωσης και γενικότερα η κάλυψη μιας σειράς σύγχρονων αναγκών της λειτουργίας του συστήματος (αναβάθμιση της χειραγώγησης, επιβολή τρόπου ζωής, λειτουργία της σύγχρονης αγοράς). Αλλωστε, είναι γενικά παραδεκτό ότι οι επιχειρήσεις ΜΜΕ δεν ενδείκνυνται για επενδύσεις που θα αποφέρουν άμεσα κέρδη μόνο από την πώληση των προϊόντων τους. Το αντίθετο μάλιστα. Αλλά πάντα υπήρχε και υπάρχει μια άγνωστη απόσταση μεταξύ των επίσημων και των «ανεπίσημων» οικονομικών στοιχείων και κερδών των επιχειρήσεων Τύπου και ΜΜΕ. Τα «ανεπίσημα» κέρδη είναι εξίσου σημαντικά, αν όχι και σημαντικότερα. Γιατί ο κάθε κεφαλαιοκράτης ιδιοκτήτης ΜΜΕ τα χρησιμοποιεί ως μοχλό πίεσης και κρούσης και για τα ιδιαίτερα οικονομικά του συμφέροντα (Το ίδιο ισχύει γενικά και με τα Μέσα της περιφέρειας, τα μεγέθη των οποίων είναι βέβαια σαφώς μικρότερα, αλλά λειτουργούν βασικά με τον ίδιο τρόπο).

Τα ΜΜΕ είναι, λοιπόν, επιχειρήσεις που υπόκεινται στους νόμους της αγοράς, του ανταγωνισμού και του κέρδους. Και όταν μια επιχείρηση δε συμφέρει στους επιχειρηματίες ιδιοκτήτες της (με βάση τα επίσημα, αλλά και τα «ανεπίσημα» κέρδη) μπορεί και να κλείνει. Ομως, μπορεί να κλείνει και όταν αυτό υπηρετεί γενικότερους πολιτικούς σχεδιασμούς, ή επιβάλλεται από αυτούς τους σχεδιασμούς, ανακατατάξεις στις ισορροπίες πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, ακόμη και αν δεν υπηρετούνται πλέον προσωπικές στοχεύσεις και επιθυμίες.

Πρώτα βασικά συμπεράσματα:

1. Τα αστικά ΜΜΕ σε καμία περίπτωση δεν παρέχουν στο λαό το κοινωνικό αγαθό της ολόπλευρης και ουσιαστικής ενημέρωσης.

2. Η πραγματική αιτία που προκαλεί προβλήματα στους εργαζόμενους στα ΜΜΕ είναι ότι και η ενημέρωση στο αστικό σύστημα είναι εμπόρευμα.

Οι επιχειρήσεις του Τύπου και των ΜΜΕ επηρεάζονται από την καπιταλιστική κρίση, αλλά σε καμία περίπτωση σε βαθμό που να δικαιολογεί τις μαζικές απολύσεις και την ένταση της εκμετάλλευσης, μέσω της κατάργησης εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Είναι το άλλοθι για να περάσουν τα σχέδια των μεγαλοϊδιοκτητών του χώρου. Σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες της Ευρώπης, στην Ελλάδα υπάρχει σίγουρα ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός έντυπων και ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, με δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους όλων των ειδικοτήτων. Αρα, πρέπει να σκάσουν τη «φούσκα», όπως λένε.

Ταυτόχρονα, βρίσκονται σε εξέλιξη διαδικασίες όπως:

• Η προσαρμογή των εφημερίδων στις νέες συνθήκες που διαμορφώνει το διαδίκτυο (συνεχείς ηλεκτρονικές εκδόσεις, προσθήκη WEB TV, κλπ.). Αργά ή γρήγορα, ίσως η τυπωμένη εφημερίδα να αποτελεί παρελθόν.
• Λειτουργούν ήδη πολλά (και συνεχώς ιδρύονται νέα) διαδικτυακά μέσα.
• Αρχισε η μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση και ραδιόφωνο, με τα μπουκέτα προγραμμάτων, τη λεγόμενη αμφίδρομη επικοινωνία, τις interactive υπηρεσίες.

Ολα αυτά οδηγούν στη σύζευξη επιχειρήσεων τηλεπικοινωνιών, Μέσων Ενημέρωσης, παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων, παραγωγής ταινιών, ακόμη και των ΠΑΕ, των ΚΑΕ, κ.ά., που «παράγουν» αθλητικό θέμα - προϊόν προς πώληση. Αντικειμενικά θα επιταχυνθεί ακόμη περισσότερο η διαδικασία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης και ακόμη μεγαλύτερης μονοπώλησης. Γι' αυτό όλοι (και κυρίως οι μεγαλοϊδιοκτήτες) «τρέχουν» να πάρουν καλύτερη θέση για την επόμενη μέρα. Και οι εργαζόμενοι πληρώνουν τον ανταγωνισμό. Το «ξεκαθάρισμα» θα σημάνει κλείσιμο πολλών Μέσων, συγχωνεύσεις, απορροφήσεις, ριζικές ανακατατάξεις στα μερίδια αγοράς. Πολλές χιλιάδες εργαζόμενοι θα βγουν στην ανεργία. Το ήδη σοβαρά τραυματισμένο, λόγω των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, εργασιακό και ασφαλιστικό καθεστώς κινδυνεύει πολύ σοβαρά να ανατραπεί πλήρως. Δημιουργούνται ήδη και θα πολλαπλασιαστούν στο άμεσο μέλλον νέες ειδικότητες (μηχανικοί τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικών υπολογιστών, τεχνικοί υποστήριξης, κλπ.), οι οποίες θα καλύπτονται από εργαζόμενους χωρίς Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και την αντίστοιχη ασφάλιση (όπως ήδη συμβαίνει με τους εργαζόμενους στα portals των εκδοτικών συγκροτημάτων και στα διαδικτυακά Μέσα).

Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν είναι «τυχαία» γεγονότα. Είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών, που υπηρετούν την ανάγκη του κεφαλαίου να αναπαράγεται συνεχώς, την ίδια τη διαιώνιση των εκμεταλλευτικών σχέσεων παραγωγής.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ υπηρετούν αυτήν τη στρατηγική. Συναποφάσισαν και υλοποίησαν όλες τις βασικές αντιλαϊκές κατευθύνσεις υπέρ της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Με τη θεοποίηση του κέρδους, τα ψεύτικα και αποπροσανατολιστικά επιχειρήματα της «ανταγωνιστικότητας» και της «παγκοσμιοποίησης», κλπ., κλπ.

Τόσο το μεγάλο πρόβλημα της ουσιαστικής και ολόπλευρης ενημέρωσης, ως στοιχειώδους δημοκρατικού δικαιώματος συνολικά των εργαζομένων και του λαού, όσο και τα συνεχώς πολλαπλασιαζόμενα και εντεινόμενα προβλήματα των εργαζομένων στα ΜΜΕ είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους και έχουν τις ρίζες τους στην εξουσία και πολιτική του μεγάλου κεφαλαίου και των πολιτικών του εκφραστών.

Η οριστική λύση αυτών των προβλημάτων θα δρομολογηθεί μόνο με την κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, αλλά και το πέρασμα των αστικών ΜΜΕ στο κράτος και τους φορείς της λαϊκής εξουσίας (εργατικές, κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις, αυτοδιοίκηση, κ.ά.), στο πλαίσιο της λαϊκής εξουσίας, της λαϊκής οικονομίας και του κεντρικού σχεδιασμού.

Οσο γρηγορότερα οι εργαζόμενοι στον Τύπο και στα ΜΜΕ (τεχνικοί, υπαλληλικό προσωπικό, άλλες ειδικότητες αλλά και οι μισθωτοί δημοσιογράφοι) εγκαταλείψουν αυταπάτες και πάψουν - στο όνομα της ρεαλιστικότητας και του δήθεν εφικτού - να περιορίζουν τους όποιους αγώνες σε γραμμή άμυνας, αφήνοντας έτσι ανοιχτό το πεδίο δράσης και επίθεσης του κεφαλαίου, όσο πιο γρήγορα αποφασίσουν να συντονιστούν με τα άλλα τμήματα της εργατικής τάξης και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, χτυπώντας τη ρίζα του προβλήματος και αμφισβητώντας την ουσία της πολιτικής που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τη στρατηγική του κεφαλαίου, όχι μόνο δε θα μειώνουν από μόνοι τους τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητα της πάλης τους για την απόκρουση της επίθεσης και την απόσπαση κατακτήσεων, αλλά θα συμβάλλουν να έρθει ταχύτερα η οριστική λύση των προβλημάτων τους.