Associated Press

Ατενίζοντας τη ρωσική σημαία στον Αρκτικό Ωκεανό

Ο τεράστιος και πλέον επιβεβαιωμένος ορυκτός πλούτος της Αρκτικής θα προκαλέσει νέα «θερμά επεισόδια» μεταξύ των πέντε χωρών, της Ρωσίας, των ΗΠΑ, της Δανίας, της Νορβηγίας και του Καναδά, που έχουν εδαφικές διεκδικήσεις στον αρκτικό κύκλο, ο οποίος σήμερα θεωρείται «διεθνή ύδατα». Πιο σοβαρά επεισόδια από αυτό που έλαβε χώρα πέρσι, όταν ρωσικό υποβρύχιο τοποθέτησε σημαία στο βυθό, κάτω από το Βόρειο Πόλο, προκαλώντας τις έντονες αντιδράσεις των χωρών που διεκδικούν επίσης εδάφη. Μάλιστα, τον περασμένο Ιούνη o Σεργκέι Κιριγιένκο, επικεφαλής της κρατικής πυρηνικής εταιρείας «Ροσατόμ», ανακοίνωσε ότι η Ρωσία σχεδιάζει την κατασκευή και ολοκλήρωση νέου στόλου παγοθραυστικών μέχρι το 2010, ενώ έχει προχωρήσει στην επανεκκίνηση των τακτικών αναγνωριστικών πτήσεων πάνω από την Αρκτική, πρακτική που είχε εγκαταλείψει μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.

Παράλληλα, σύμφωνα το ρωσικό περιοδικό «Ιτόγκι», η πετρελαϊκή παραγωγή της Ρωσίας στα αρκτικά της εδάφη θα έχει αυξηθεί κατά 5-7 εκατομμύρια βαρέλια μέχρι το 2010 και κατά 10 εκατομμύρια μέχρι το 2015, ενώ οι Ρώσοι εκτιμούν ότι τουλάχιστον 10 δισεκατομμύρια βαρέλια βρίσκονται στα επιπρόσθετα εδάφη που διεκδικεί η Ρωσία. Κατά το ρωσικό περιοδικό, οι βλέψεις της Ρωσίας στην Αρκτική δεν αφορούν μόνο αυτά καθ' αυτά τα ενεργειακά αποθέματα, αλλά και το γεγονός της μείωσης του κόστους της παραγωγής, καθώς οι αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες και το λιώσιμο των πάγων ευνοούν τη μεταφορά τους προς τη Σιβηρία και από εκεί στις αγορές της Κίνας και της Ευρώπης, γεγονός που θα της δώσει αβαντάζ στη διαμάχη της με τις ΗΠΑ, που την περικυκλώνουν και την πιέζουν με την επιρροή τους στα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και στον Καύκασο.

Από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ, που αντέδρασαν πολύ έντονα στην περσινή ενέργεια της Ρωσίας, φαίνεται ότι έχουν «μείνει πίσω» όσον αφορά τη δραστηριότητά τους στην περιοχή, καθώς το βάρος τους έχει πέσει στον πόλεμο κυρίως σε Ιράκ και Αφγανιστάν, όπως προειδοποίησε πρόσφατα ο διοικητής της Ακτοφυλακής των ΗΠΑ ναύαρχος Ταντ Αλεν. Εντούτοις, στις 18 Ιούνη ο πρόεδρος Μπους πίεσε πέραν του δέοντος το Κογκρέσο ώστε να επιτρέψει την εξόρυξη πετρελαίου και αερίου έξω από τις ακτές της Βορειοδυτικής Αλάσκας. Αναμένεται δε ότι η αμερικανική Υπηρεσία Διαχείρισης Μεταλλευμάτων θα πουλήσει σε πετρελαϊκές εταιρείες άδειες έρευνας και εξόρυξης για τη Θάλασσα Τσούκσι, η οποία χωρίζει τη Βορειοδυτική Αλάσκα από τη Σιβηρία στη ρωσική Απω Ανατολή, όπου κάτω από τον πυθμένα εκτιμάται ότι βρίσκονται 15 δισ. βαρέλια πετρελαίου και δύο τρισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, που μπορούν να ανακτηθούν με συμβατικές μεθόδους. Το εξαιρετικά έντονο ενδιαφέρον, όσον αφορά την εξόρυξη πετρελαίου στην Αλάσκα, δε συνδέεται μόνο με την ανάγκη κάλυψης των πετρελαϊκών αναγκών και της αύξησης των αποθεμάτων των ΗΠΑ, αλλά συνολικά με τη γεωστρατηγική σημασία της περιοχής.

Ηδη τα πέντε κράτη του Αρκτικού Ωκεανού συγκεντρώνουν στοιχεία προκειμένου να τεκμηριώσουν τις διεκδικήσεις τους ενώπιον της ειδικής επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ορια της Ηπειρωτικής Υφαλοκρηπίδας, το Μάη του 2009. Σύμφωνα με τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ (UNCLOS) του 1982 - μία συνθήκη που οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει, καθώς μέχρι σήμερα θεωρούνταν ότι θα επέφερε περιορισμούς στις μονομερείς διεκδικήσεις των θαλάσσιων οδών εκ μέρους των ΗΠΑ - τα παραθαλάσσια κράτη μπορούν να διεκδικούν κυριαρχικά δικαιώματα επί υδάτων και ηπειρωτικών περιοχών σε απόσταση 200 ναυτικών μιλίων από την ακτογραμμή τους. Ορισμένα κράτη, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι τα κυριαρχικά τους δικαιώματα μπορούν να διευρυνθούν, εφόσον αποδειχτεί ότι η ηπειρωτική τους υφαλοκρηπίδα επεκτείνεται κάτω από τη θάλασσα, ενώ ήδη η Ρωσία έχει θέσει ζήτημα κυριαρχίας επί σημαντικού τμήματος της Αρκτικής, υποστηρίζοντας ότι η υποθαλάσσια οροσειρά Λομονόσοφ αποτελεί επέκταση της ηπειρωτικής της υφαλοκρηπίδας.

Τέλος, πέρα από τις εδαφικές διεκδικήσεις των πέντε κρατών που συνορεύουν με το Βόρειο Πόλο, αυξάνεται κατακόρυφα και το εμπορικό ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των αρκτικών κοιτασμάτων. Ο αγγλοολλανδικός πετρελαϊκός κολοσσός «Shell» ασκεί πιέσεις στη Μόσχα για την εξασφάλιση δικαιωμάτων άντλησης φυσικού αερίου στην περιοχή Γιαμάλ, ενώ η γαλλική «Total» εξασφάλισε ήδη δικαιώματα στο ρωσικό κοίτασμα φυσικού αερίου Στόκμαν. Παράλληλα, οι αμερικανικές εταιρείες επεκτείνονται όλο και πιο βαθιά στις αρκτικές περιοχές της Αλάσκας, ενώ στη Δανία έχει συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός εταιρειών που ενδιαφέρονται για την εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Γροιλανδία, η οποία ανήκει στη Δανία.