Παρακολουθούμε το οδοιπορικό πολιτικών κρατουμένων από φυλακή σε φυλακή, τη ζωή τους κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, οι οποίες βεβαίως απέβλεπαν στην κάμψη του φρονήματος και στην ισοπέδωση της ανθρωπιάς. Ο φυλακισμένος αφηγητής, ο ίδιος ο συγγραφέας, σκηνοθετεί δυναμικές αναπαραστάσεις δραματικών γεγονότων και ζωντανεύει χαρακτήρες καμωμένους από τη γνήσια στόφα του ήρωα. Η τέχνη της αφήγησης μάς ξαφνιάζει καθώς περιγράφει, αναλύει, ερμηνεύει, κατατάσσει, κρίνει, συγκρίνει..! Η γλώσσα κυλάει σαν το γάργαρο νερό! Ακριβής, πλούσια, πολυποίκιλη, ζωγραφίζει θαυμάσια τα συμβαίνοντα, τα συναισθήματα, τις δυσκολίες. Με τη δροσιά της απαλύνει της καθημερινότητας τα προβλήματα, με θάρρος υπογραμμίζει της σκλαβιάς την ατμόσφαιρα και της τεράστιας αδικίας το βάρος! Ομως, πράγμα παράξενο, ο αναγνώστης δεν καθηλώνεται από φόβο, δεν αφήνεται στη θλίψη για την αδικία και την κτηνωδία του αυταρχικού συστήματος! Το εντελώς αντίθετο συμβαίνει! Υπερηφάνεια και θαυμασμός είναι τα συναισθήματα! Για του έντιμου ανθρώπου το ύψος!

Η «Στερνή Νύχτα» στις φυλακές της Κέρκυρας είναι ένα ιδιαίτερα εξαίρετο κομμάτι! Οι συγκλονιστικές ώρες της τελευταίας νύχτας μέσα στους τοίχους του κάτεργου, το μαστίγωμα της αγωνίας στο μπουντρούμι του Εγγλέζου αρμοστή Μέτλαντ, που το σκέπαζε το σκοτάδι σα μαύρο σάβανο. Η καταπίεση των πραγμάτων, που συμβολίζει τη δύναμη των τυράννων. Και της ανθρώπινης ψυχής η ατσαλένια θέληση!

Το σημείωμα ετούτο είναι πολύ μικρό για να χωρέσει λεπτομερέστερη παρουσίαση του μεγάλου ταξιδιού των δεσμωτών με το πλοίο «Αγγέλικα», να ζωγραφίσει την ατμόσφαιρα της άφιξης στη νύφη του Μοριά, την πανέμορφη Πάτρα, με τη φαντασμαγορική όψη, την αιώνια ομορφιά τη βόρειας Πελοποννήσου, που αγναντεύει τις κορυφές του Παρνασσού του Αντάρτικου και το μυστηριακό μεγαλείο των πανάρχαιων Δελφών!

Δεν είναι δυνατό να κλείσουμε μέσα σε μερικές προτάσεις το επικότερο κείμενο του τόμου, τη «Διαθήκη», που μέσα του ρέει το αίμα της Ελλάδας και χτυπάει ολοζώντανη η καρδιά της, ούτε και να καταπιαστούμε με τα υπόλοιπα αφηγήματα, πολλά από τα οποία μοιάζουν επίκαιρα. Σε τούτους τους περίπλοκους και δίσεχτους καιρούς, όταν η σύγχυση και η άγνοια συσκοτίζουν τη συνείδηση ακόμα και καλοπροαίρετων ανθρώπων, βιβλία σαν το «Πίσω από τα σίδερα» αποτελούν ύψιστον μάθημα!

Και κάτι ακόμα! Σε εποχές πτώσεων, εκπτώσεων, καταπτώσεων, υπνώσεων χρειάζονται τέτοια έργα και, όπως λέει του βιβλίου ετούτου ένας ήρωας, χρειάζονται και πέτρινες καρδιές!