Η εκδήλωση ξεκίνησε με συζήτηση στο Πολιτιστικό Κέντρο της Φλώρινας, όπου ο καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του ΑΠΘ Γιώργος Μαργαρίτης μίλησε για τον Εμφύλιο και τα παιδιά του εμφυλίου πολέμου. Παρεμβάσεις, καταθέτοντας τις προσωπικές τους μαρτυρίες, έκαναν και δύο «παιδιά του Εμφυλίου», συνταξιούχοι σήμερα, ο Κώστας Κατσιάβαλος και ο Βαγγέλης Μπουγάς. Από τις τοποθετήσεις αναδείχτηκαν ιστορικές πλευρές του Εμφυλίου και δόθηκε απάντηση στην κατασυκοφάντηση του αγώνα του ΔΣΕ και της προσπάθειάς του να σώσει χιλιάδες παιδιά από τις επιχειρήσεις των Αμερικανών και της ελληνικής κυβέρνησης.

Οπως σημείωσε ο Γ. Μαργαρίτης, «με τον τρόπο τους, τα παιδιά αυτά μετείχαν της πολιτικής εξέλιξης της Ελλάδας. Ο κόσμος του "ηττημένου", η πολιτική του έκφραση, το ΚΚΕ, έμεινε ζωντανή και αυτό λειτούργησε σαν φάντασμα, σαν απειλή για το μεταπολεμικό κόσμο των νικητών στην Ελλάδα. Δίκιο είχανε».

Ακολούθησε μαχητική πορεία προς τον ομαδικό τάφο των μαχητών του ΔΣΕ.

Με τα πανό υψωμένα, φωνάζοντας συνθήματα, κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές, νεολαίοι, πορεύτηκαν προς το χώρο που είναι σπαρμένος από τα λείψανα των ηρώων, των μαχητών που έπεσαν στο πεδίο της ταξικής πάλης για την κατάκτηση της εξουσίας. «Στον ιμπεριαλισμό καμιά υποταγή, η μόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί», βροντοφώναξαν και διαδήλωσαν: «Των μαχητών ο τάφος είναι ιερός, το δρόμο του αγώνα διαλέγει ο λαός».

Στο μνημείο που έστησαν πέρσι οι κομμουνιστές στο χώρο κατέθεσε στεφάνι ο Θεοδόσης Κωνσταντινίδης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Από την πορεία προς τον ομαδικό τάφο

Οπως είπε: «Ο ελληνικός εμφύλιος ήταν ένας θερμός πόλεμος στην ευαίσθητη και σημαντική Ευρώπη. Η έκβασή του είχε καίρια σημασία για το δυτικό στρατόπεδο, για τη Μεγάλη Βρετανία και για τις ΗΠΑ. Η ανάσχεση του κομμουνισμού, ο "Ψυχρός Πόλεμος", έπρεπε άμεσα να αρχίσει. Από την Ελλάδα δε, σε προτεραιότητα...».

«Την άνοιξη του 1947, πριν ακόμα ολοκληρωθούν θεσμικά και οργανωτικά οι αμερικανικοί σχεδιασμοί, ο κυβερνητικός στρατός άρχισε να εφαρμόζει, στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη Ρούμελη, δοκιμαστικά τα νέα σχέδια. Ο στόχος ήταν απλός: Ολόκληροι οι πληθυσμοί των ορεινών χωριών, καθώς και οι αντίστοιχοι των "ύποπτων" ή αμφισβητούμενων περιοχών θα έπρεπε προοδευτικά να μεταφερθούν σε ελεγχόμενους από τις κυβερνητικές δυνάμεις χώρους. Για να εξωραΐσουν την επιχείρηση αυτή, βάπτισαν τα καραβάνια αυτά της δυστυχίας ως "συμμοριόπληκτους" ακριβώς για να αποκρύψουν ότι αυτά ήσαν τα πρώτα θύματα του νέου πειράματος με στόχο την υποταγή ενός ατίθασου λαού.

Στον ομαδικό τάφο των μαχητών του ΔΣΕ

«Ολα αυτά τα καραβάνια της δυστυχίας κατέληξαν στις παραγκουπόλεις των "προσφυγικών" στις παρυφές των πόλεων κάτω από το άγρυπνο βλέμμα στρατιωτών και χωροφυλάκων».

Οπως είπε ο Γ. Μαργαρίτης, ο αριθμός των εκτοπισθέντων αυτών «συμμοριοπλήκτων» υπολογίζεται σε 1.000.000 άτομα, το 10-15% του τότε συνολικού πληθυσμού της χώρας.

Τα κυριότερα θύματα της πολιτικής που οι Αμερικανοί και η κυβέρνηση της Αθήνας εφάρμοζαν στην εμπόλεμη Ελλάδα ήταν τα παιδιά. Ετσι η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση αποφάσισε να εγκρίνει την αποστολή και παραμονή των παιδιών που προέρχονταν από τις απειλούμενες ζώνες στις γειτονικές χώρες, μέχρι να κοπάσει η μανία του πολέμου.

«Το Μάη του 1948 η Δημοκρατική Κυβέρνηση ίδρυσε την ΕΒΟΠ, Επιτροπή βοήθειας στο Παιδί, επικεφαλής της οποίας τοποθετήθηκαν ο Πέτρος Κόκκαλης, η Ελλη Αλεξίου, ο Γιώργος Αθανασιάδης, ο Θανάσης Μητσόπουλος και άλλοι εκπαιδευτικοί, παιδαγωγοί ή άνθρωποι των Γραμμάτων».

«Τον Φλεβάρη του 1948 η κυβέρνηση της Αθήνας κατέθεσε επίσημη διαμαρτυρία προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, σχετικά με την "αρπαγή" παιδιών από τους κομμουνιστές». «Η "αρπαγή" των παιδιών αποσκοπούσε, κατ' αυτούς, πρώτον, στην κατατρομοκράτηση των πληθυσμών της ελληνικής επαρχίας και, δεύτερο και σπουδαιότερο, στην αλλοίωση των εθνικών χαρακτηριστικών της χώρας. Επιπρόσθετα, τα ίδια αυτά παιδιά θα μπορούσαν μεγαλώνοντας να στελεχώσουν τον Δημοκρατικό Στρατό ή όποιο, τέλος πάντων, στρατιωτικό σχήμα θα απειλούσε τον καπιταλιστικό κόσμο στο επερχόμενο μέλλον. Αυτό το τρομερά καταχθόνιο σχέδιο μακράς πνοής το ονόμασαν "παιδομάζωμα"».

«Τον Ιούλιο του 1947, ολοκληρώθηκε και η επεξεργασία των ειδικών εκείνων σχεδίων Αμερικανών και κυβέρνησης που αφορούσαν τα παιδιά. Το πραγματικό παιδομάζωμα. Οπως είπε ο Γ. Μαργαρίτης, «η βασίλισσα Φρειδερίκη δημιούργησε τον Βασιλικό Οργανισμό Προνοίας με διακηρυγμένο στόχο την περίθαλψη των παιδιών της χώρας. Πολύ γρήγορα στον κυβερνητικό στρατό ανατέθηκε ένα αληθινό "σαφάρι" παιδιών από τις "ύποπτες" ειδικά περιοχές της χώρας. Οι συνολικοί αριθμοί των παιδιών, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στάλθηκαν στα διάφορα ιδρύματα της Πρόνοιας, παραμένει εφτασφράγιστο μυστικό. Οι "απολογητές" του συστήματος δηλώνουν ότι ο αριθμός των παιδιών αυτών κυμάνθηκε γύρω στις 20.000 με 25.000. Πίσω από αυτές τις μετρήσεις, διακρίνουμε την πολιτική ανάγκη να παρουσιαστεί μικρότερος ο αριθμός των παιδιών που εκτοπίστηκαν με τα κυβερνητικά μέτρα από τον αντίστοιχο των παιδιών που φιλοξενήθηκαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες και ο οποίος κυμάνθηκε ανάμεσα στις 25 και 28.000 άτομα.

Γεγονός είναι ότι ανάμεσα στα 1947 και το 1950 λειτούργησαν 53 "παιδουπόλεις", πολλές από τις οποίες ήσαν πραγματικές πόλεις ή μάλλον πραγματικά και πολυάνθρωπα στρατόπεδα εγκλεισμού (Φιλιππιάδα, όπου οι εγκαταστάσεις φαίνονται ακόμα).

Η τύχη των παιδιών, που από κοντά γνώρισαν τη Βασιλική Πρόνοια, ήταν θλιβερή. Τα πιο τυχερά ήσαν όσα μπόρεσαν το ταχύτερο να επανενωθούν με τις οικογένειές τους και να βγουν από αυτό το σύστημα, έστω για να ζήσουν μέσα στη φτώχεια. Πολλά ακούγονται σήμερα ακόμα για τις "υιοθεσίες" στο εξωτερικό, για τη χρησιμοποίηση των παιδιών αυτών ως φθηνό εργατικό δυναμικό (μαθητευόμενοι, βλέπετε) σε επιχειρήσεις ή ακόμα για τα "προξενιά" διαμέσου των ιδρυμάτων της Πρόνοιας (και τη συμβολή της Βασίλισσας στην προικοδότηση) που οδήγησαν σε ένα τεράστιο κύμα αφύσικων γάμων τα επόμενα χρόνια: Με τεράστιες, λόγου χάρη, διαφορές ηλικίας μεταξύ του γαμπρού και της αποκτηθείσας από το ίδρυμα συζύγου... Οταν προχωρήσει - όταν αφεθεί να προχωρήσει - η σχετική έρευνα στη χώρα μας πολλά θα ξέρουμε για τον κοινωνικό κόσμο των νικητών του εμφυλίου πολέμου, για τις αξίες του. Τα περισσότερα δε θα είναι ευχάριστα, υποπτεύομαι, ούτε για τους απολογητές αυτού του συστήματος», κατέληξε ο Γ. Μαργαρίτης.

Τις προσωπικές τους μαρτυρίες κατέθεσαν στην εκδήλωση δύο «παιδιά του εμφυλίου», συνταξιούχοι σήμερα και πρωτοπόροι κομμουνιστές. Ο Κώστας Κατσιάβαλος και ο Βαγγέλης Μπουγάς.

Ο Κώστας Κατσιάβαλος, είναι διδάκτορας Τεχνικών Επιστημών και Μηχανικός Μεταλλείων. Αποφοίτησε από το ινστιτούτο μεταλλειολογίας της Μόσχας. Οι γονείς του ήταν μαχητές του ΔΣΕ. Από το 1975 που επέστρεψε στην Ελλάδα εργάστηκε στο ΙΓΜΕ, στην Αθήνα αρχικά και στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη.

Περιγράφοντας τη διαδικασία απόφασης για την αποστολή των παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες είπε: «Για την τύχη των παιδιών του χωριού μας Σνίχοβο (Δεσπότης) Γρεβενών, οι χωριανοί συγκάλεσαν γενική συνέλευση όπου μετά από σχετική ενημέρωσή τους, αποφάσισαν ελεύθερα και δημοκρατικά, ποιοι θα στείλουν τα παιδιά τους στις Λαϊκές Δημοκρατίες και ποιοι όχι. Από το χωριό μας οργανωμένα, με ομαδάρχισσες - συνοδούς, πήγαμε 21 παιδιά, ενώ άλλα τόσα, ίσως και περισσότερα, μείνανε στην Ελλάδα».

«Η υποδοχή που μας επιφύλαξαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες ήταν εγκάρδια, η φιλοξενία που έδειξαν ήταν απερίγραπτη. Αυτοί οι λαοί που οικοδομούσαν το σοσιαλισμό, με επικεφαλής τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματά τους, ήταν υπόδειγμα διεθνούς ταξικής αλληλεγγύης. Μας προσφέρανε ό,τι καλύτερο μπορούσαν εκείνους τους χαλεπούς μεταπολεμικούς καιρούς, κόβοντας από το υστέρημά τους, τις καλύτερες διαθέσιμες κτιριακές εγκαταστάσεις, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, φροντίδα και στοργή, τα καλύτερα νοσοκομεία και σανατόρια, αίθουσες διδασκαλίας και άθλησης, τους καλύτερους δασκάλους και παιδαγωγούς. Μας διαπαιδαγώγησαν στο πνεύμα των πανανθρώπινων αξιών του πατριωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του αλληλοσεβασμού. Μας δίδαξαν τέχνες και επαγγέλματα, χρήσιμα για τη σοσιαλιστική κοινωνία και την πατρίδα μας.

Εκατοντάδες ήταν και είναι οι ειδικευμένοι εργάτες και εργάτριες, τεχνίτες και τεχνίτριες, καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων όπως: φυσικής αγωγής, φιλολογίας, μαθηματικών, φυσικής, βιολογίας, γεωτεχνικοί, γιατροί, μηχανικοί, επιστήμονες πολλών κλάδων που επιστρέψαμε στην πατρίδα μας χωρίς να ξοδέψει τσακιστή δεκάρα το αστικό κράτος για την εκπαίδευση και ειδίκευσή μας».

Ο Βαγγέλης Μπουγάς κατάγεται επίσης από τα Γρεβενά, από το χωριό Καρπερό. Είναι απόφοιτος της Γεωπονικής Σχολής στην Κράγιοβα της Ρουμανίας. Το 1975 επέστρεψε στην Ελλάδα και από το 1976 διορίστηκε γεωπόνος στην Ενωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Γρεβενών, από όπου συνταξιοδοτήθηκε το 1997.

Περιέγραψε: «Μαζί με άλλα 150 παιδιά από το χωριό μου περάσαμε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Αλβανίας, με τη βοήθεια του ΔΣΕ και της προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του Βουνού. Από εκεί μεταφερθήκαμε στην πόλη Ορεστία της Ρουμανίας. Μας αγκάλιασαν σαν να ήμασταν δικά τους παιδιά και μας έδωσαν την ευκαιρία να μορφωθούμε και να γίνουμε επιστήμονες και άνθρωποι χρήσιμοι τόσο για τη δεύτερη πατρίδα μας τη Ρουμανία, όσο και για την πατρίδα μας την Ελλάδα, στην οποία πάντα ονειρευόμασταν να γυρίσουμε.

Εκεί έμαθα τα πρώτα γράμματα στην Ελληνική και Ρουμάνικη γλώσσα, καθώς και στη Ρωσική. Αποφοίτησα από την επαγγελματική Μεταλλουργική σχολή στην πόλη Ταργκόβιτσα. Στη συνέχεια δε θέλησα να πάω στην παραγωγή στο εργοστάσιο και συνέχισα τις σπουδές μου στο λύκειο στην πόλη Κράγιοβα της Ρουμανίας. Εδωσα εξετάσεις και πέρασα στην Ανωτάτη Γεωπονική Σχολή. Μετά την αποφοίτησή μου διορίστηκα στην Αγροτική Επιτροπή της πόλης Καράκαλ και στη συνέχεια στη Διεύθυνση Γεωργίας και Διατροφής του Νομού ΝΤΟΛΖ όπου προσέφερα τις υπηρεσίες μου ως γεωπόνος σε δύο παραγωγικούς συνεταιρισμούς».

Οπως είπε χαρακτηριστικά ο γγ της ΕΔΟΝ, Χρήστος Χριστοφίδης, «η Προοδευτική γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1974 μέσα από την τραγωδία της Κύπρου και τις στάχτες των ερειπίων που επέφεραν το προδοτικό φασιστικό πραξικόπημα της χούντας και της ΕΟΚΑ Β' και η βάρβαρη τουρκική εισβολή. Τ' αποτελέσματα του δίδυμου εγκλήματος κατά της Κύπρου τα πληρώνει ο λαός μας μέχρι σήμερα».

Πρόσθεσε δε ότι η καρδιά της Προοδευτικής σήμερα κατάφερε να χτυπά όπου υπάρχουν Κύπριοι φοιτητές, ενώ καταδίκασε τη βάρβαρη επίθεση ακροδεξιών στοιχείων του ΔΡΑΣΙΣ ΚΕΣ που πραγματοποιήθηκε στο οίκημα της Προοδευτικής το πρωί της Κυριακής. Υπογραμμίζοντας ότι άμοιροι ευθυνών γι' αυτό τον φανατισμό δεν είναι όσοι και στην Κύπρο εδώ και αρκετό καιρό έχουν υψώσει τους αντιπολιτευτικούς τόνους σε βάρος της κυβέρνησης και της αριστεράς.

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΑΚΕΛ, Αντρος Κυπριανού, ενώ απευθύνει χαιρετισμό στην εκδήλωση

Ο γγ του ΑΚΕΛ αναφέρθηκε στη σειρά των θετικών που πέτυχε από την εκλογή του όσον αφορά το Κυπριακό ο Δ. Χριστόφιας και επεσήμανε ότι «προτού ξεκινήσουν οι συνομιλίες, ο Πρόεδρος μαζί με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη ξεκαθάρισαν το στόχο των συνομιλιών που είναι η εξεύρεση λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως ορίζουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Και θα οδηγήσει σε μια επανενωμένη Κύπρο. Από την αρχή τονίσαμε ότι η διαδικασία αυτή θα αντιμετώπιζε πολλές δυσκολίες και θ' απαιτηθεί πολιτική βούληση καλής θέλησης και προσπάθεια για να γεφυρωθεί το χάσμα που υπάρχει στις θέσεις των 2 κοινοτήτων. Οι φωνές που ακούγονται για αποχώρησή μας από τις συνομιλίες μάς βρίσκουν αντίθετους, γιατί αυτό θα είμαι μια αβέβαιη και επικίνδυνη εξέλιξη που θα μας οδηγήσει σε χειρότερες περιπέτειες. Ως ΑΚΕΛ επιμένουμε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να επιδιώξει την αξιοποίηση όλων των περιθωρίων για να φτάσουμε σε λύση».

Ο Α. Κυπριανού τονίζοντας ότι η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να είναι μοιρασμένη καταδίκασε και όσους καλούν για ένταξη της Κύπρου στο συνεταιρισμό για την Ειρήνη που θ' αποτελέσει το πρώτο βήμα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, ενός επιθετικού οργανισμού που επεμβαίνει κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ εκεί και όπου του υπαγορεύουν τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Και κάλεσε να μπουν και οι φοιτητές αγωνιστικά και μαχητικά στη μάχη των ευρωεκλογών με στόχο να ενισχυθεί το ψηφοδέλτιο του ΑΚΕΛ.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους πολυμελής αντιπροσωπεία του ΚΣ της ΚΝΕ, μ' επικεφαλής τον Γραμματέα της Οργάνωσης, Γ. Πρωτούλη και τον Γ. Γκιόκα καθώς επίσης και αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, αποτελούμενη από τους Γ. Μαρίνο, μέλος ΠΓ, τον επικεφαλής του τμήματος διεθνών σχέσεων, μέλος της ΚΕ Ελισαίο Βαγενά και το μέλος της ΚΕ Κώστα Παπαδάκη. Παρόντες επίσης ήταν εκπρόσωποι της παλαιστινιακής πρεσβείας και παλαιστινιακών οργανώσεων, της ΠΕΑΕΑ και ο πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα, Γιώργος Γεωργής.