Ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωτότοκος γιος του πρώην πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου και της Σοφίας, γεννήθηκε στις 5/2/1919 και έζησε τα πρώτα του χρόνια στη Χίο.

Αρχικά φοίτησε στο Αμερικανικό Κολέγιο και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή.

Στις 4 Αυγούστου 1936 συνελήφθη για τρεις μέρες από το καθεστώς Μεταξά, ενώ την άνοιξη του 1939 συνελήφθη και πάλι με την κατηγορία της συμμετοχής σε αντιδικτατορική οργάνωση, αποφυλακίστηκε το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου και έφυγε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί έζησε για 20 περίπου χρόνια, αποκτώντας και την αμερικανική υπηκοότητα και όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπήκαν στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στο αμερικανικό ναυτικό. Στις ΗΠΑ έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, στις οικονομικές επιστήμες και στη φιλοσοφία και υπήρξε καθηγητής σε αρκετά πανεπιστήμια.

Το 1959 επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1961 διορίζεται από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή πρόεδρος και επιστημονικός διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών και ταυτόχρονα σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος. Η πολιτική του σταδιοδρομία άρχισε το Φλεβάρη του 1964,όταν εκλέχτηκε βουλευτής Αχαϊας με την Ενωση Κέντρου. Μετά την εκλογική νίκη της ΕΚ συμμετέχει στην κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου, αρχικά ως υπουργός Προεδρίας και μετά ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Το Μάη του 1965 κατηγορείται από την αντιπολίτευση (ΕΡΕ) ότι ενθάρρυνε την οργάνωση αξιωματικών "Ασπίδα" και το Φλεβάρη του 1967 ασκείται ποινική δίωξη εναντίον του, για την ίδια υπόθεση.

Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 συλλαμβάνεται και τον Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου απελευθερώνεται, ενώ στις 16 Γενάρη του 1968,του δίνεται άδεια να φύγει από τη χώρα, μαζί με την οικογένειά του. Στη διάρκεια της εφτάχρονης δικτατορίας παρέμεινε στο εξωτερικό, αρχικά στη Σουηδία και μετά στον Καναδά.

Στις 27 Φλεβάρη 1968 ίδρυσε το Πανελλήνιο Αγωνιστικό Κίνημα (ΠΑΚ), με έδρα τη Στοκχόλμη. Στις 4 Αυγούστου του ίδιου χρόνου συνυπέγραψε στην Ιταλία συμφωνία συνεργασίας με το Πατριωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ).

Τον Αύγουστο του 1974 επέστρεψε στην Ελλάδα και προχώρησε στην ίδρυση του "Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος" (ΠΑΣΟΚ).

Στις εκλογές της 17ης Νοέμβρη 1974 το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 13,58% των ψήφων και ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής Αχαϊας. Τα επόμενα χρόνια η άνοδος του ΠΑΣΟΚ ήταν ραγδαία. Προσαρμόζεται πλήρως στις συνθήκες του ανερχόμενου τότε μαζικού λαϊκού κινήματος, των έντονων αντιιμπεριαλιστικών διαθέσεων και τις προσδοκίες των εργαζόμενων, υιοθετώντας φραστικά τα συνθήματα της Αριστεράς και του αντιδικτατορικού κινήματος.

Στις εκλογές της 8ης Νοέμβρη 1977,αναδείχτηκε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφού το ΠΑΣΟΚ κατάχτησε τη δεύτερη θέση, με το 25,34% των ψήφων. Στις εκλογές της 18ης Οκτώβρη 1981,το ΠΑΣΟΚ αναδείχτηκε πρώτο κόμμα με 48,06% και ο ίδιος σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση, στην οποία κράτησε και τη θέση του υπουργού Εθνικής Αμυνας. Την ίδια περίπου εποχή (1982) συμμετέχει στην "πρωτοβουλία των έξι", για την προάσπιση της παγκόσμιας ειρήνης.

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία αποκαλύπτει τη μεγάλη απόσταση των προεκλογικών λόγων, συνθημάτων και υποσχέσεων από την πράξη και την εφαρμογή τους. Παρ' ότι στη διάρκεια της πρώτης κυβερνητικής τετραετίας του ΠΑΣΟΚ υπήρξαν ορισμένα θετικού χαρακτήρα μέτρα και μια μερική ικανοποίηση υπερώριμων αιτημάτων του λαού (π.χ. αναγνώριση της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, κλπ.) έγινε φανερή η πλήρης στροφή του Α. Παπανδρέου. Τα συνθήματα της "Αλλαγής" και των "μη προνομιούχων" μετατρέπονται γρήγορα σε μια σοσιαλδημοκρατική διαχείριση του συστήματος, προς όφελος της ολιγαρχίας. Τα συνθήματα "Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες" και "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" μεταμορφώνονται ριζικά και ο πρωθυπουργός τότε Α. Παπανδρέου υπογράφει την επαχθή ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, ως πλήρες μέλος και την περιβόητη συμφωνία... "απομάκρυνσης" δηλαδή παραμονής των αμερικάνικων βάσεων του θανάτου.

Παρ' όλ' αυτά, στις 2 Ιούνη 1985 κερδίζει πάλι τις εκλογές και σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση, με 45,82% των ψήφων. Στη δεύτερη κυβερνητική τετραετία η μεταμόρφωση γίνεται πλέον κραυγαλέα. Η προεκλογική υπόσχεση και σύνθημα "Εμπρός για καλύτερες μέρες" μετατρέπεται αμέσως μετά τις εκλογές στο πρώτο πρόγραμμα σκληρής μονόπλευρης λιτότητας, της λεγόμενης "σταθεροποίησης", με εισηγητή τον Κ. Σημίτη, υπουργό τότε Εθνικής Οικονομίας. Μάλιστα, με πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου απαγορεύτηκε η χορήγηση οποιασδήποτε αύξησης στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.

Στις 19 Ιούνη 1989 υπέβαλε την παραίτησή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όταν το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας συγκέντρωσε τη σχετική πλειοψηφία στις εκλογές της προηγούμενης μέρας, αλλά παρέμεινε υπηρεσιακός πρωθυπουργός μέχρι το διορισμό της νέας κυβέρνησης.

Στο μεταξύ έχει ξεσπάσει το σκάνδαλο Κοσκωτά και είναι καθολική η λαϊκή απαίτηση για την πλήρη εξιχνίασή του και τον επιμερισμό ευθυνών. Για να αποτραπεί η παραγραφή του σκανδάλου Κοσκωτά, αλλά και άλλων που είχαν ξεσπάσει εκείνη την περίοδο, σχηματίζεται στις 2 Ιούλη, η προσωρινή και περιορισμένης ευθύνης κυβέρνηση Τζαννετάκη. Στις 13 Ιούλη, ο Α. Παπανδρέου παντρεύεται τη Δ. Λιάνη.

Στις 21 Σεπτέμβρη 1989,παραπέμφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο για το αδίκημα της ηθικής αυτουργίας κατ' εξακολούθηση στην παγίδευση και παραβίαση των τηλεφωνημάτων και της προφορικής συνομιλίας. Στις 27 Σεπτέμβρη 1989 παραπέμφθηκε για δεύτερη φορά στο Ειδικό Δικαστήριο για το αδίκημα της ηθικής αυτουργίας σε απιστία και το αδίκημα της παθητικής δωροδοκίας για τη συμμετοχή του, όπως έκρινε η πλειοψηφία της Βουλής, στο σκάνδαλο Κοσκωτά.

Στις 23 Σεπτέμβρη 1990 στο 2ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ επανεκλέχτηκε διά βοής πρόεδρος του κόμματος.

Στις 16 Γενάρη 1992,το Ειδικό Δικαστήριο με απόφασή του, τον έκρινε αθώο και για τα 4 αδικήματα, για τα οποία είχε κατηγορηθεί και τα οποία σχετίζονταν με το "σκάνδαλο Κοσκωτά".

Στις 15 Μάη 1992, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης της ΝΔ και απόφαση της Βουλής, ανεστάλη η εναντίον του δίωξη για την υπόθεση των υποκλοπών. Στη σχετική ψηφοφορία, από την οποία απουσίαζε το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ απέσχε καταγγέλλοντας τον επιχειρούμενο συμψηφισμό μεταξύ ΠΑΣΟΚ - ΝΔ.

Στις 12 Οκτώβρη 1993,μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την επόμενη μέρα ορκίστηκε πρωθυπουργός.

Στις 17 Απρίλη 1994,στο 3ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, επανεκλέχτηκε ομόφωνα πρόεδρος του Κινήματος.

Είναι σεβαστά τα αισθήματα θλίψης, συγκίνησης και πόνου που αισθάνονται, όσοι ειλικρινά τα αισθάνονται, για το θάνατο του Α. Παπανδρέου και οι τρόποι εκδήλωσης και έκφρασής τους.

* * *

Δεν είναι όμως δυνατό να θέλουν να επιβάλουν με το ζόρι - κυρίως με την πλύση εγκεφάλου μέσω των ΜΜΕ - σε ολόκληρη την κοινωνία να νιώθει το ίδιο, για το χαμό του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και να εξάγει τα ίδια συμπεράσματα από την πολιτική του παρουσία και δράση τα τελευταία 35 χρόνια.

* * *

Δεν είναι δυνατόν να θέλουν να σκεφτόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο για τον άνθρωπο και κυρίως για τον πολιτικό Α. Παπανδρέου. Δεν είναι δυνατόν να θέλουν να μας υπαγορεύσουν, σώνει και καλά, ότι ο δρόμος που ακολούθησε ο Α. Παπανδρέου, ο τρόπος που διαχειρίστηκε την εξουσία, εφάρμοσε την πολιτική που πίστευε κοκ, υπήρξαν το "φωτεινό παράδειγμα" που πρέπει να βρει μιμητές. * * *

Πολύ περισσότερο δεν είναι δυνατόν να θέλουν να μας πείσουν ότι η ουσία της πολιτικής που ακολούθησε ήταν σοσιαλιστική, προοδευτική, επαναστατική, όπως κατά κόρον ακούγεται αυτές τις δύο μέρες.

* * *

Το ΚΚΕ, που κατηγορείται εκατέρωθεν και "ψιθυριστά" για "μικροψυχία" και "έλλειψη σεβασμού" στο "μεγάλο ηγέτη", δεν έχει ανάγκη να υποκρίνεται και να χύνει ψεύτικα δάκρυα πάνω στη σορό του Α. Παπανδρέου.

* * *

Απλούστατα γιατί "ξεκαθάρισε τους λογαριασμούς του" με τον ηγέτη Παπανδρέου στη ζωή και στη δράση, μέσα στην πολιτική πάλη, "πρόσωπο με πρόσωπο". Τον αντιμετώπισε όπως του άξιζε ως πολιτικό αντίπαλο και πολιτικό εκφραστή συγκεκριμένων συμφερόντων.

* * *

Δεν έχει ανάγκη τώρα ούτε να υποκλίνεται, γιατί έτσι το θέλουν κάποιοι, απέναντι στη σωρό του Α. Παπανδρέου ούτε να τον "αναγνωρίζει" για να βρίσκεται "μέσα στο ρεύμα". Στέκεται με σεβασμό απέναντι στο θάνατο του Α. Παπανδρέου, όπως άλλωστε το πράττει με όλους τους πολιτικούς αντιπάλους του. Διατηρεί όμως αναπαλλοτρίωτο το δικαίωμά του να έχει τη δική του εκτίμηση για την πολιτική του δράση.

* * *

Παρόλο που πολλοί δηλώνουν ότι τον Α. Παπανδρέου θα τον κρίνει ψυχρά η Ιστορία, εν τούτοις δεν παραλείπουν ταυτόχρονα να αποφαίνονται για τη δράση του εμφανιζόμενοι ως άτεγκτοι ιστορικοί του μέλλοντος.

* * *

Προφανώς οι επίδοξοι ιστορικοί θέλουν να γράψουν τη δική τους ιστορία, την ιστορία όπως αυτοί τη θέλουν να την παρουσιάσουν. Αλίμονο, δεν έχουν καταλάβει οι δυστυχείς ότι είναι καταδικασμένοι στην ανυποληψία και τις σκοπιμότητες που υπηρετούν.

* * *

Δεν μπορεί να μην σημειωθεί ο άθλιος ρόλος ορισμένων ηλεκτρονικών ΜΜΕ και εφημερίδων, τα οποία, ειδικά τα τελευταία χρόνια, δε δίσταζαν να βάλουν κατά του Α. Παπανδρέου με ανοίκειο και άνανδρο τρόπο και σήμερα εμφανίζονται ως αυθεντικοί ερμηνευτές της "υποθήκης του"...

* * *

Ελάχιστη έκπληξη μπορεί να προκαλεί η απόδοση τιμών από τους Μ. Εβερτ, Αντ. Σαμαρά, Ν. Κωνσταντόπουλο κ.ά. Πρόκειται για επιβαλλόμενες τιμές σε έναν αρχιτέκτονα του σημερινού πολιτικού συστήματος. Πρόκειται για ένδειξη ευγνωμοσύνης σε έναν πρωταγωνιστή του δικομματισμού. Πρόκειται για αναγνώριση των υπηρεσιών του στη "σταθερότητα του πολιτικού συστήματος". Πρόκειται, σε τελευταία ανάλυση, για οφειλόμενη ταξική υποχρέωσή τους.

* * *

Μέσα στον ορυμαγδό των δηλώσεων δεν μπορεί να μη σημειωθεί η... εμπνευσμένη δήλωση της Μ. Δαμανάκη, η οποία, διαβάζοντας την ιστορία με το κεφάλι κάτω, εκτίμησε ούτε λίγο ούτε πολύ ότι ο Α. Παπανδρέου "μπόρεσε να δώσει τη δυνατότητα στα λαϊκά στρώματα να φθάσουν πιο κοντά στην εξουσία και να τη διαχειριστούν (!)" και "μπόρεσε να δώσει πρόσωπο στη μισή Ελλάδα". Ντροπή.

Π. Κ.

Αμεση ήταν η αντίδραση των πολιτικών αρχηγών, στην είδηση του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ συλλυπητήρια μηνύματα έστειλαν και πολλοί άλλοι φορείς.

H ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα πληροφορούμενη τον θάνατο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου, έστειλε συλλυπητήριο τηλεγράφημα, αναφέροντας ότι "εκφράζω τα συλλυπητήριά μου για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, στην οικογένειά του, στην κυβέρνηση, στα μέλη και τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ". Συλλυπητήριο τηλεγράφημα, έστειλε και ο Επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ,Χαρίλαος Φλωράκης: "Για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου εκφράζω τα συλλυπητήριά μου, στην οικογένειά του, στην κυβέρνηση και στο ΠΑΣΟΚ".

Οσον αφορά τις εξελίξεις στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, μετά το θάνατο του προέδρου του, η Αλέκα Παπαρήγα, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων χτες το πρωί στη Χαλκίδα σημείωσε ότι "ο θάνατος ενός ηγέτη σε ένα προσωποπαγές κόμμα φέρνει αλλαγές. Κατά τη γνώμη μας, όμως, αλλαγή πολιτικής δε θα φέρει. Θέλω να πω ότι στην προκειμένη περίπτωση δε βλέπω να έρχεται καμία αλλαγή στην πολιτική του ΠΑΣΟΚ, όσον αφορά την οικονομία, τα κοινωνικά θέματα την εξωτερική πολιτική. Εδώ, άλλαξε η ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ και δεν είχαμε αλλαγή πολιτικής και θα αλλάξει στο επίπεδο ενός προσώπου; Για τα άλλα ζητήματα, τα εσωκομματικά, δε θέλω να αναμειχθώ".

Ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, μίλησε πρώτη φορά για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, χτες το απόγευμα κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου, υποστηρίζοντας ότι η παρουσία του καθόρισε τις πολιτικές εξελίξεις από τη δεκαετία του '60 και τα χρόνια που ακολούθησαν. Κατέληξε, λέγοντας πως "εμείς οφείλουμε - και θα το πράξουμε - να δώσουμε σε αυτό το έργο συνέπεια συνέχεια προοπτική". Στο ίδιο πνεύμα ήταν και το μήνυμα που εξέδωσε το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ, στο οποίο επισημαίνεται πως η "διατήρηση της ενότητας του ΠΑΣΟΚ και η ιδεολογική του φυσιογνωμία" είναι οι παρακαταθήκες που άφησε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Πάρα πολλές ήταν οι δηλώσεις έκφρασης λύπης βουλευτών και στελεχών του ΠΑΣΟΚ.

Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, σε δήλωσή του εξέφρασε τη λύπη του για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου λέγοντας πως "η επανειλημμένη άνοδός του στην εξουσία, άσκησε ουσιαστική επιρροή στη ζωή του τόπου". "Ενέπνευσε υψηλές προσδοκίες σε μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού", ανέφερε στη δική του δήλωση ο αντιπρόεδρος του κόμματος, Ι. Βαρβιτσιώτης, ενώ ο επίτιμος πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Κων. Μητσοτάκης, τόνισε ότι "η απουσία του θα γίνει αισθητή" γιατί "εξακολουθούσε να παίζει - παρά την ασθένειά του - σημαντικό ρόλο".

Για απώλεια ενός "χαρισματικού ηγέτη" έκανε λόγο σε δήλωσή του για το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο πρόεδρος της Πολιτικής Ανοιξης, Αντώνης Σαμαράς, σημειώνοντας ότι σηματοδοτεί το "τέλος της μεταπολιτευτικής περιόδου" και την απαρχή μιας "νέας εποχής", που θα λέει "όχι στις νοοτροπίες του χθες". Για "κορυφαία πολιτική προσωπικότητα που επηρέασε τις εξελίξεις τα τελευταία χρόνια" έκανε λόγο ο πρόεδρος του "ΣΥΝ" Νίκος Κωνσταντόπουλος. Στο δικό του μήνυμα ο πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ, Δ. Τσοβόλας, χαρακτηρίζει τον Ανδρέα Παπανδρέου "λαϊκό ηγέτη που σημάδεψε τη νεότερη πολιτική ιστορία".

Ανακοινώσεις με τις οποίες εκφράζονται τα συλλυπητήρια για τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, εκδόθηκαν από το τα υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικών, από τη Νομαρχία Αθηνών, τον Δήμο Αθηναίων και άλλους δήμους της χώρας. Επίσης παρόμοιες ανακοινώσεις εκδόθηκαν από την Εθνική Τράπεζα και την Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδας.

Τη θλίψη της για τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, εκφράζει σε ανακοίνωση που εξέδωσε η ΓΣΕΕ. "Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια για στην οικογένειά του, τους φίλους του και τους συνεργάτες του". Η εν λόγω ανακοίνωση, δεν "κάλυψε" τον πρόεδρο της ΓΣΕΕ Χρ. Πρωτόπαππα, που εξέδωσε δική του ανακοίνωση, προκειμένου να αναφέρει ότι ο Α. Παπανδρέου, "άλλαξε ριζικά τα δεδομένα στην οικονομική και πολιτική ζωή υπέρ των εργαζομένων", καθώς και ότι θα προτείνει την κήρυξη στάσης εργασίας, σε όλο τον ιδιωτικό τομέα.

Τη λύπη για το θάνατο του Ανδρ. Παπανδρέου εκφράζουν με ανακοινώσεις τους, το Εργατικό Κέντρο Αθήνας, η ΟΜΕ - ΟΤΕ, η ΠΟΕΣΥ και η ΠΝΟ. Επίσης ανακοινώσεις εξέδωσαν πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Με ένα ιατρικό δελτίο εφτά αράδων οι θεράποντες γιατροί ανακοίνωσαν το θάνατο του Α. Παπανδρέου στις 23.6.1996.

"Περί ώρα 1:30, ανέφερε το δελτίο, ο πρόεδρος Α. Παπανδρέου αιφνιδίως αισθάνθηκε δυσφορία και ανέπτυξε κοιλιακή ταχυκαρδία η οποία εντός δύο λεπτών εξελίχτηκε σε ηλεκτρομηχανικό διαχωρισμό. Εγένετο παρατεταμένη προσπάθεια ανανήψεως. Η κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά ευρήματα (κοιλιακή μαρμαρυγή - ηλεκτρομηχανικός διαχωρισμός) είναι συμβατά με οξύ ισχαιμικό επεισόδιο, το οποίο, τελικώς, επέφερε τον θάνατο στις 2:30 πμ".Οπως εξήγησε σε συνέντευξή του στην ΕΤ-2 ο θεράπων ιατρός και πρώην υπουργός Υγείας Δ. Κρεμαστινός,η επιπλοκή αυτή "είχε βάση την ισχαιμία και που σε οποιονδήποτε συμβεί, ακόμα και με φυσιολογική καρδιά, είναι πρακτικά αθεράπευτη".

Τα προβλήματα με την υγεία του Α. Παπανδρέου άρχισαν πριν από οχτώ χρόνια.

Στις 23.8.1988 ο Α. Παπανδρέου πήγε στο Γενικό Κρατικό της Αθήνας και έκανε εξετάσεις και μετά από δυο ώρες έφυγε απ' το νοσοκομείο.

Στις 25.8.1988 έφυγε για την Αγγλία και στις 30.9.1988 χειρουργήθηκε απ' τον καρδιοχειρουργό Μαγκντί Γιακούμπ στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου. Εγινε αντικατάσταση βαλβίδας και τρία μπάι-πας, καθώς και καθαρισμός της στεφανιαίας αρτηρίας. Στην Ελλάδα επέστρεψε στις 22.10.1988.

Στις 22.6.1989 μπήκε στο Κρατικό Νοσοκομείο της Αθήνας. Ηρθε στην Αθήνα ο Μ. Γιακούμπ με τους συνεργάτες του και τον εξέτασαν. Ο Α. Παπανδρέου υποβλήθηκε σε αιμοκάθαρση. Μετά από διαμονή πέντε ημερών στην Εντατική μεταφέρθηκε σε δωμάτιο του νοσοκομείου.

Στις 2 Οχτώβρη 1990 παρουσίασε δύσπνοια και αρρυθμίες και μπήκε ξανά στο Γενικό Κρατικό. Βγήκε μετά από οχταήμερη νοσηλεία.

Το Δεκέμβρη του 1993 δεν πήρε μέρος στο δείπνο των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες λόγω τροφικής δηλητηρίασης, όπως ανακοινώθηκε επίσημα. Επίσης η τροφική δηλητηρίαση, (όπως πάλι ανακοινώθηκε επίσημα), ήταν ο λόγος για την εσπευσμένη επιστροφή στην Αθήνα απ' την Πάτμο, όπου γίνονταν εκδηλώσεις για τα 1.000 χρόνια απ' την αποκάλυψη του Ιωάννη (Σεπτέμβρης 1995).

Στις 5.12.1995 η "Ελευθεροτυπία" έγραψε ότι ο Α. Παπανδρέου είχε χρόνιο καρδιολογικό πρόβλημα πριν απ' το Χέρφιλντ, εξαιτίας ενός εμφράγματος και αποκάλυψε ότι το 1991 είχε τοποθετηθεί και βηματοδότης.

Στις 20.11.95, ώρα 1 μμ, ο Α. Παπανδρέου μπήκε στη Μονάδα Εμφραγμάτων του "Ωνάσειου" για "διερεύνηση αναπνευστικής δυσφορίας λόγω πιθανής λοιμώξεως του αναπνευστικού", όπως έλεγε το πρώτο ιατρικό ανακοινωθέν. Το βράδυ της ίδιας μέρας ανακοινώθηκε ότι ο έλεγχος απέκλινε υπέρ πνευμονικής πυκνώσεως του αριστερού κάτω λοβού του πνεύμονος". Δηλαδή, "έναν τύπο πνευμονίας", η οποία στην περίπτωση Α. Παπανδρέου δεν έδινε την εικόνα της βαριάς μορφής. Στο "Ωνάσειο" ο Α. Παπανδρέου έμεινε 122 μέρες. Βγήκε στις 21.3.1996, ώρα 3μμ. Δεν κατάφερε να τελειώσει τη δήλωση που ήθελε να κάνει: "Με αγάπη φεύγω απ' αυτήν την...", είπε.

Κηδεύεται αύριο, στις 2.30 το μεσημέρι, στο Α Νεκροταφείο Αθηνών, ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η Νεκρώσιμη Ακολουθία, θα ψαλεί στη Μητρόπολη κι από εκεί στη συνέχεια η πομπή θα μεταβεί στο νεκροταφείο. Η κηδεία του Ανδρέα Παπανδρέου θα γίνει με τιμές αρχηγού κράτους. Στην τελετή θα πάρει μέρος ένα μεικτό σύνταγμα των Τριών Οπλων - που θα παραταχθεί σε όλο το μήκος της διαδρομής της νεκρώσιμης ακολουθίας - ενώ την ίδια ώρα θα πετάξουν πάνω από την περιοχή, δύο τετράδες μαχητικών αεροσκαφών F-16 και "Mirage 2.000".

Με απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, από την Κυριακή το πρωί, έχει κηρυχτεί 4ήμερο πένθος, ενώ αύριο - ημέρα της κηδείας - είναι ημέρα αργίας για ολόκληρο το δημόσιο τομέα. Εξαιρούνται μόνο οι οργανισμοί που έχουν να κάνουν με τις Πανελλήνιες Εξετάσεις, οι οποίες θα διεξαχθούν κανονικά. Κλειστά θα παραμείνουν επίσης τα μαγαζιά στην Αθήνα, με απόφαση του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών.

Υπενθυμίζουμε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου πέθανε στις 2.30 τα ξημερώματα της Κυριακής, στο σπίτι του στην Εκάλη. Τι πρώτες ενοχλήσεις από το καρδιακό επεισόδιο, που επέφερε το θάνατό του, ένιωσε στις 1.30 το πρωί. Το πρωί της Κυριακής, η σορός του Α. Παπανδρέου μεταφέρθηκε στο νεκροτομείο του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών στις 8.15 π.μ. Από εκεί μεταφέρθηκε στη συνέχεια στη Μητρόπολη Αθηνών για να εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, όπου θα παραμείνει μέχρι και σήμερα στις 6 το απόγευμα. Την Κυριακή ψάλθηκε η επιμνημόσυνη δέηση, με παρουσία συγκεντρωμένου πλήθους, καθώς και σχεδόν του συνόλου των στελεχών του ΠΑΣΟΚ και τους βουλευτές.

Το σύνολο σχεδόν των αρχηγών των κρατών - μελών της Ευρ. Ενωσης, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, αρχηγοί κρατών της Αν. Ευρώπης, καθώς και οι αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων της Κύπρου, έχουν αποστείλει συλλυπητήρια τηλεγραφήματα για τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Σε μήνυμα του εκπροσώπου Τύπου των ΗΠΑ, αναφέρονται τα συλλυπητήρια του Προέδρου Μπιλ Κλίντον, όπου κάνει λόγο για τις "στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ" που είχε αναπτύξει ο Α. Παπανδρέου. Στις πρωτοβουλίες για την ειρήνη, του Ανδ. Παπανδρέου, αναφέρεται στο δικό του μήνυμα, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζακ Σαντέρ. Μήνυμα απέστειλαν ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Ζ. Σιράκ και ο πρωθυπουργός, Α. Ζιπέ, ο πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, Τ. Μέιτζορ, ο γγ του ΝΑΤΟ, Ξ. Σολάνα, ο πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Μ. Σοάρες και άλλοι.

Επίσης μηνύματα έστειλαν, ο Ρώσος Πρόεδρος, Μπ. Γιέλτσιν, καθώς και ο ηγέτης του ΚΚΡΟ, Γκενάτι Ζιουγκάνοφ. Επίσης, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Ν. Βιντέντοφ, ο Καγκελάριος Βρανίτσκι της Αυστρίας κι ο πρωθυπουργός της Γιουγκοσλαβίας, Γιάνκο Κόντιτς. Παράλληλα από την Κύπρο, συλλυπητήριο μήνυμα έστειλε ο πρόεδρος της Κύπρου Γλαύκος Κληρίδης, καθώς και όλοι οι αρχηγοί των κομμάτων της Κύπρου.