Η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Πολιτισμού, Γ. Βουλγαράκη, στο πρώην βασιλικό κτήμα του Τατοΐου, όσο κι αν είχε έντονο προεκλογικό χαρακτήρα, «ολοκληρώνει», κατά κάποιον τρόπο, έναν χρονικό «κύκλο» που το μείζον ζήτημα της «τύχης» αυτού του σημαντικού χώρου των 42.000 στρεμμάτων με τον ακίνητο και κινητό πλούτο επανήλθε στο προσκήνιο της επικαιρότητας.

Αυτός ο «κύκλος» σε ό,τι αφορά στο ΥΠΠΟ «άνοιξε» το Σεπτέμβρη του 2005, οπότε το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδότησε υπέρ επισκευών σε 29 από τα 40 κτίρια του κτήματος. Οι παρεμβάσεις που αποφασίστηκαν ήταν σωστικού χαρακτήρα, αφού η κατάσταση πολλών κτιρίων παρέπεμπε σε κίνδυνο κατάρρευσής τους. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, όπως προέκυψε από την πρόσφατη επίσκεψη, ενώ έγιναν τέτοιου είδους επεμβάσεις σε 12 κτίρια, ωστόσο, οι παραπάνω μελέτες περιμένουν την πλήρη εφαρμογή τους, είτε μέσω του Γ' ΚΠΣ είτε από εθνικούς πόρους.

Ωστόσο, το τελευταίο εξάμηνο εντατικοποιήθηκαν οι σωστικές εργασίες στα κινητά αντικείμενα που ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες και βρίσκονται πακεταρισμένα ή ατάκτως ερριμμένα στο κεντρικό κτίριο και στο στάβλο. Ανάμεσά τους και οι αρχαιότητες, η τύχη των οποίων αγνοούνταν. Σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στην επίσκεψη, μέχρι στιγμής εντοπίστηκαν 201 αρχαία αντικείμενα, τα οποία κατά 95% ταυτίζονται με τη λίστα της απογραφής του 1973, ενώ, από τα 39 αντικείμενα που είχαν καταγραφεί το 1991 βρέθηκαν τα 38 και λείπει ένα ειδώλιο παιδικής μορφής.

Εδώ αξίζει να θυμίσουμε ότι ο κατάλογος του 1973 περιλαμβάνει 891 αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά και βυζαντινά αντικείμενα, ευρήματα από τις ανασκαφές της αρχαίας Δεκέλειας, συλλογή με σπαθιά του 1821, εικόνες του 17ου και 18ου αι., 17.500 τόμους σπάνιων βιβλίων, 1.226 πίνακες ζωγραφικής, χαλκογραφίες και λιθογραφίες, 13.100 χρυσά και αργυρά αντικείμενα. Μέχρι σήμερα δεν είναι ξεκαθαρισμένο αν υπάρχουν αρχαιότητες που κρίθηκαν ότι μπορούν να παραμείνουν στους πρώην βασιλιάδες. Η μόνη που είχε άδεια «συλλέκτη» ήταν η Φρειδερίκη και βέβαια ο νόμος δεν προβλέπει ότι αυτή η ιδιότητα ...κληρονομείται. Είναι φανερό επίσης πως ο αριθμός των μόλις 39 αντικειμένων που πρόλαβε να καταμετρήσει η Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1991 υπολείπεται κατά πολύ από τη λίστα του 1973. Να σημειωθεί επίσης ότι στο κτήμα υπάρχουν γνωστές, στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, θέσεις αρχαιοτήτων, που δεν έχουν ανασκαφεί. Αρα η δουλιά είναι πολλή και η πολιτεία οφείλει να ερευνήσει προς πολλές κατευθύνσεις κάτι που ουδέποτε έκαναν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Το ερώτημα είναι αν προτίθενται. Διότι από τότε ο «Ρ» διαπίστωνε «περίεργη» σιωπή γύρω από το επίσης μείζον θέμα της χρήσης του πρώην βασιλικού κτήματος. Από το 2005, διάφορες «μη κυβερνητικές οργανώσεις» παρουσίασαν «προτάσεις» για «αξιοποίηση» του χώρου, με σαφή ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αν όχι με άμεση «εμπλοκή» των ιδιωτών. Οι «προτάσεις» αυτές προέβλεπαν «διευρυμένο περιθώριο για την ιδιωτική πρωτοβουλία» και τη μετατροπή των κτιρίων σε εστιατόρια και ξενοδοχεία.

Τα σχέδια αυτά, βέβαια, «εμπνέονται» από την πολιτική του δικομματισμού για παραχώρηση δημόσιας περιουσίας στο μεγάλο κεφάλαιο. Και η σημερινή κυβέρνηση «θολώνει» τα «νερά» γύρω από τη χρήση. Τα εμπλεκόμενα υπουργεία (ΥΠΠΟ, ΥΠΕΧΩΔΕ, Οικονομίας) δεν απαντούν ξεκάθαρα για το εάν το κτήμα Τατοΐου θα παραδοθεί προς εκμετάλλευση σε ιδιώτες, αφήνοντας έτσι ανοιχτό και αυτό το ενδεχόμενο. Πολύ πρόσφατο παράδειγμα είναι η συζήτηση στη Βουλή μετά από σχετική Ερώτηση του ΚΚΕ. Εκεί, ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ Σ. Καλογιάννης, αρκέστηκε να περιγράψει τους άξονες του Προεδρικού Διατάγματος της κυβέρνησης που φέρει τον ψευδεπίγραφο τίτλο: «Προστασία του ορεινού όγκου της Πάρνηθας».

Σύμφωνα με αυτό, η περιοχή θα «σαλαμοποιηθεί» και θα αναπτυχθούν δραστηριότητες αναψυχής, υπαίθριου αθλητισμού και πολιτισμού και εκθέσεων. Ο υφυπουργός ανέφερε ενδεικτικά ότι επιτρέπονται εγκαταστάσεις ενός αναψυκτηρίου, ενός χώρου έκθεσης της ιστορίας του Τατοΐου, εγκαταστάσεις ιππικού ομίλου, εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και «αξιοποίησης» των γεωργικών και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων. Ο δε Γ. Βουλγαράκης παρέπεμψε στην «πρόταση» της κυβέρνησης για δημιουργία «οργανισμού διαχείρισης» του Τατοΐου.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση δε δεσμεύεται για τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του δάσους, την αξιοποίησή του προς όφελος του λαού και την αποτροπή της επέλασης του μεγάλου κεφαλαίου στο σημαντικό αυτό πνεύμονα πρασίνου και λαϊκής περιουσίας, όπως θέτει το θέμα το ΚΚΕ και εντός Βουλής, αλλά και με την πρόσφατη κινητοποίηση που οργάνωσαν οι Κομματικές Οργανώσεις Αθήνας και Αττικής στο Τατόι.

Αλλωστε, όπως είπε και ο βουλευτής του Κόμματος Α. Σκυλλάκος στη Βουλή «εμείς συνεχίζουμε να ανησυχούμε για την τύχη του κτήματος του Τατοΐου», αφού υπάρχει και το παράδειγμα του Ελληνικού, όπου οι «διαβεβαιώσεις» για την ίδρυση Μητροπολιτικού Πάρκου, μετατράπηκαν σε ξεπούλημα στο κεφάλαιο. Πάντως, λίγο παλαιότερα δημοσιεύματα του Τύπου ανέφεραν ότι το Τατόι αξίζει 180 δισ. δρχ. με εκτίμηση ξένων μεσιτών. Και ως γνωστόν, οι μεσίτες δε χάνουν την ώρα τους για εμπορευματικές εκτιμήσεις αν δεν υπάρχει «φωτιά».

Η εκτίμηση του Γ. Βουλγαράκη ότι «είναι απολύτως ρεαλιστικό» να είναι επισκέψιμο το «ανάκτορο» (κεντρικό κτίριο) σε μια πενταετία εξαρτάται από τη ροή της χρηματοδότησης. Ισως όμως αυτή η συγκεκριμένη εκτίμηση, εκτός από εν δυνάμει «πιασάρικη» για επίδειξη «έργου», να μην είναι τυχαία. Υπάρχουν ακόμη περίπου 40 κτίρια στο Τατόι. Δε χρειάζεται άραγε συνολική αντιμετώπιση χρήσεων; Μήπως πάμε σε μια τμηματική απόδοση χρήσεων, αρχικά πολιτιστικών - και πιο συγκεκριμένα μουσειακών - για να «χρυσωθεί» το «χάπι» των σχεδίων «σαλαμοποίησης»; Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το μοντέλο των «οργανισμών διαχείρισης» είναι ιδιωτικοοικονομικό και εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική της ΝΔ αλλά και του ΠΑΣΟΚ για εμπορευματοποίηση καθενός που θεωρούνταν δημόσιο συμπεριλαμβανομένου του πολιτισμού και του περιβάλλοντος.

Εξάλλου, μόνο τα 15.000 στρέμματα από τα 42.000 του Τατοΐου είναι χαρακτηρισμένα. Και αυτό που «διευκρινίστηκε» στην πρόσφατη επίσκεψη είναι ότι οι χαρακτηρισμοί θα «περνάνε» μέσω του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Αυτό σημαίνει πως πιθανόν να προκύψουν και μη χαρακτηρισμένα αντικείμενα (κτίρια και κινητά). Και αυτός είναι ένας συνηθισμένος «δρόμος» προς την ιδιωτικοοικονομική χρήση.