Μετά το υπέροχο, βραβευμένο βιβλίο της «Ο γελωτοποιός και η αλήθεια του», η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, καταθέτει ένα ακόμα σημαντικό, χαρακτηριστικά εικονογραφημένο, βιβλίο της για την Τέχνη της Ιταλικής Αναγέννησης, με τίτλο «Η Ιταλική Αναγέννηση (Τέχνη και κοινωνία-Τέχνη και αρχαιότητα)», το οποίο παρουσίασαν χτες οι εκδόσεις Καστανιώτη. Η Μ. Λαμπράκη-Πλάκα, υπερηφανευόμενη ότι είναι παιδί φτωχής λαϊκής οικογένειας (ο πατέρας της σιδεράς, η μητέρα της αγρότισσα), και σκεφτόμενη, όπως όταν ήταν παιδί που διάβαζε Ομηρο και αναλογιζόταν πώς θα μπορούσε να καταλαβαίνει τον Ομηρο και η μάνα της, έγραψε και πάλι ένα βιβλίο εκλαϊκευτικό, με όμορφη, πλούσια αλλά και εύληπτη από τον καθένα γλώσσα.

Υπάρχουν πολλά βιβλία που ιστορούν συνολικά το καλλιτεχνικό «θαύμα» της Ιταλικής Αναγέννησης, ή για κορυφαίους δημιουργούς της. Το βιβλίο της Μ. Λαμπράκη-Πλάκα δεν είναι ένα ακόμα τέτοιο βιβλίο. Οπως «Ο γελωτοποιός και η αλήθεια του», έτσι και αυτό το βιβλίο της προσφέρει μια προπαιδεία και μακροπαιδεία για τη σφαιρικότερη κατανόηση του πνεύματος, των δημιουργημάτων και δημιουργών της Ιταλικής Αναγέννησης. Φωτίζει πολλές από τις αθέατες πλευρές της Ιταλικής Αναγέννησης. Η Μ. Λαμπράκη-Πλάκα, με πολυδιαβασμένη γνώση, διαλεκτική πεποίθηση και πλήθος τεκμηριωμένα παραδείγματα, αποδεικνύει ότι ο πολιτισμός και η τέχνη δε συντίθενται σε συνθήκες «θερμοκοιτίδας». Οτι «δεν είναι φαινόμενα αποκομμένα από την κοινωνία και την οικονομία». Οτι είναι αποτέλεσμα συγκρούσεων και ζυμώσεων των ιδεών και των οικονομικο-πολιτικών συνθηκών κάθε εποχής. Αποψη, την οποία αναπτύσσει με τα δύο εισαγωγικά, ιστορικού και οικονομοπολιτικού περιεχομένου, κεφάλαια, ώστε να καταδειχτούν ολόπλευρα τα αίτια και αιτιατά, που διέλυσαν τα «σκοτάδια» και την «κόλαση» του μεσαίωνα και των αλλεπάλληλων πολεμικών συγκρούσεων (12ος και 13ος αιώνας) που περιέγραψε ο Δάντης στη «Θεία Κωμωδία» του και μέσα από ταξικές συγκρούσεις και ανακατατάξεις και ιδεολογικές ζυμώσεις (13ος και αρχές 14ου αιώνα) γέννησαν, στις αρχές του 14ου αιώνα, στην ιταλική χερσόνησο, με επίκεντρο τη Φλωρεντία, την ουμανιστική ιστορική περίοδο, η οποία στον τομέα του πολιτισμού αποκαλείται «Αναγέννηση». Περίοδος, που «ξανάφερε στο φως τις ελεύθερες τέχνες που είχανε σχεδόν εξαφανιστεί, τη γραμματική, την ποίηση, τη ρητορική, τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική, τη μουσική, και το αρχαίο άσμα της λύρας του Ορφέα», όπως έγραφε (1492) ο νεοπλατωνικός Φλωρεντινός φιλόσοφος Μαρσίλιο Φιτσίνο. Περίοδος, που ανύψωσε κοινωνικοταξικά τους δημιουργούς, καθώς αντί για δούλοι-τεχνίτες στα μέγαρα των βασιλέων, παπών και άλλων φεουδαρχών, αναγνωρίστηκαν ως αυτοδιαθέσιμοι καλλιτέχνες. Περίοδος που χωρίζεται στα εξής στάδια: Πρωτοαναγέννηση (1266-1337), πρώιμη Αναγέννηση (15ος αι.), ώριμη ή κλασική Αναγέννηση (1500-1527), όψιμη Αναγέννηση ή Μανιερισμός (1527-1600).