Με το χειρότερο τρόπο επιβεβαιώνονται οι προβλέψεις όσων αντιδρούσαν στο αντιδραστικό θεσμικό πλαίσιο του νέου Μουσείου Ακρόπολης (ΝΜΑ) ως ΝΠΔΔ αποσπασμένου από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Ακόμα ...δε «στέγνωσαν» τα «δάκρυα» των αστών από τα πανάκριβα εγκαίνια και η κυβέρνηση κατέθεσε στα τέλη Ιούνη μια αποκαλυπτική τροπολογία (στο νομοσχέδιο «Οργανωτική Επιτροπή Μεσογειακών Αγώνων - Βόλος 2013») για τον εμπορευματικό χαρακτήρα του μουσείου και για τους τεράστιους κινδύνους που προκύπτουν για τα αρχαία αριστουργήματα των συλλογών του.

Η κυβέρνηση κατέθεσε τέσσερις προσθήκες στον αντιδραστικό νόμο 3711 του 2008 (με τον οποίο το ΝΜΑ ορίστηκε ως ΝΠΔΔ, αποκομμένο από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, ακριβώς για να λειτουργήσει με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια):

• Στο άρθρο 2 προστίθεται ότι για την εκπλήρωση των σκοπών του Μουσείου, εκτός από εργαστήρια (σ.σ. τα οποία ακόμα δεν υπάρχουν) προβλέπεται η παραγωγή εκμαγείων, έκδοση φωτογραφιών, αντιγράφων κ.λπ. «από το ίδιο το Μουσείο ή κατ' εντολή του», δηλαδή από ιδιωτικά εργαστήρια.
• Στο άρθρο 4 συγκεκριμενοποιούνται οι πηγές εσόδων του Μουσείου, «στις οποίες περιλαμβάνεται ενδεικτικά η δημιουργία, εκμετάλλευση και διαχείριση αναψυκτηρίων, εστιατορίου και πωλητηρίων σε ειδικούς προς τούτο αφιερωμένους και διαμορφωμένους χώρους του Μουσείου, η πώληση γύψινων ή και από οποιοδήποτε υλικό κατασκευασμένα αντίγραφα, κάθε μεγέθους και είδους απομιμήσεων και παραστάσεων, τα οποία παράγονται από αυτό είτε κατ' εντολή του»!

Είναι προφανές ότι το... Μουσείο - «Εθνικός στόχος» θα «τιγκάρει» με χώρους εστίασης και πώλησης αντιγράφων πάντα στο όνομα της ...οικονομικής του «αυτοτέλειας». Πρόκειται για μια αναμενόμενη εξέλιξη που είχε αναδείξει το ΚΚΕ και ο «Ρ», όπως και οι φορείς που είχαν αντιδράσει στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΝΜΑ.

• Στα έσοδα προβλέπονται επίσης και αυτά από τη «διαχείριση δικαιωμάτων του Μουσείου» (σ.σ. θυμίζουμε και πάλι ότι ουσιαστικά θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια προς όφελός του και όχι προς όφελος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας) όπως από δημοσιεύσεις, φωτογραφίες των εκθεμάτων του, «καθώς και από τη μίσθωση δικαιωμάτων χρήσης οπτικοακουστικών μέσων στους χώρους του Μουσείου». Φαγητό μετά μουσικής, δηλαδή...

Και το πλέον επικίνδυνο: «Τα κάθε είδους δικαιώματα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, από την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των εκθεμάτων και συλλογών του Μουσείου παραχωρούνται κατ' αποκλειστικότητα στο νομικό πρόσωπο αυτού». Πρόκειται για μια «πονηρή» και επικίνδυνη τροπολογία: Δεν ξεκαθαρίζει τι είδους «αξιοποίηση» και «εκμετάλλευση» των σημαντικών αρχαίων εκθεμάτων του θα γίνεται. Αφήνει αυτά τα εκθέματα (προερχόμενα από την Ακρόπολη) ως «προίκα» σε ένα Νομικό Πρόσωπο που δεν έχει καμία σχέση με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, δηλαδή με τον αρμόδιο για την πολιτιστική κληρονομιά, κρατικό φορέα!

Συστήνεται και «αυτοτελές γραφείο» υπαγόμενο απ' ευθείας στον πρόεδρο του ΔΣ του μουσείου, χωρίς να προσδιορίζεται ο ρόλος του ή η αναγκαιότητά του. Προφανώς, πρόκειται για μια ομάδα καλοπληρωμένων «συμβούλων - μάνατζερ» που θα διαχειρίζονται τις «τύχες» του Μουσείου...

Κι όμως, το διάστημα που προηγήθηκε των πανάκριβων - και ενταγμένων πλήρως τον αστικό «κοσμοπολιτισμό» - εγκαινίων του ΝΜΑ στις 20/6, ο ελληνικός λαός δέχτηκε μια πρωτοφανή προπαγανδιστική επίθεση χειραγώγησης, με στόχο να «νομιμοποιηθεί» όχι μόνο το «αμαρτωλό» κτίριο, αλλά η ίδια η αντιδραστική «πολιτιστική» πολιτική όλων των κυβερνήσεων του δικομματισμού και της ΕΕ. Αυτό που πραγματικά επιδιώκεται είναι η επίσπευση της εφαρμογής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω της εμπορευματοποίησής της και της ολοκλήρωσης της διαδικασίας αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων σε όλο το φάσμα του πολιτιστικού τομέα.

Αυτή η επίθεση «πόνταρε» στην αναγωγή του ΝΜΑ ως «μέσου» για τον «εθνικό στόχο» της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Και έκαναν τα πάντα γι' αυτό. Για παράδειγμα, τον περασμένο Οκτώβρη, κατά τη διάρκεια της συζήτησης του αντιδραστικού νομοσχεδίου στη Βουλή για το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΝΜΑ, οι αρχαιολόγοι κατήγγειλαν ότι «για πρώτη φορά στην Ιστορία, η πολιτεία διώκει όλους τους αρχαιολόγους (...) γιατί τολμούν να διαφωνούν με μια ωμή φαλκίδευση του πλαισίου προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς (...)». Κατήγγειλαν, επίσης, «το κλίμα εκφοβισμού των εργαζομένων που καλλιεργεί η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ (...) Στο ίδιο κλίμα τρομοκρατίας εντάσσεται η παρουσία των δυνάμεων ασφαλείας, μέσα και έξω από το κτίριο του ΥΠΠΟ, στη διάρκεια της κινητοποίησης των εργαζομένων».

Οι αντιδράσεις υπήρχαν από τη σκέψη ακόμη για την κατασκευή ενός μουσείου στον ελεύθερο και σημαντικό αρχαιολογικό χώρο του Μακρυγιάννη, στους πρόποδες της Ακρόπολης. Οχι μόνο από μαζικούς και επιστημονικούς φορείς που έβλεπαν την τσιμεντοποίηση ενός ακόμη ελεύθερου χώρου, από ένα αμφισβητούμενης αισθητικής κτίριο που λειτουργεί ανταγωνιστικά με τα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας και που σε κάθε άλλη περίπτωση θα συνιστούσε «έμμεση βλάβη» ως προς αυτά ακόμη και με τον ισχύοντα αρχαιολογικό νόμο. Αλλά και από μεμονωμένους επιστήμονες, προσωπικότητες κοινής αποδοχής, όπως ο σημαντικός αρχιτέκτονας, Αρης Κωνσταντινίδης. Ο οποίος, λίγο πριν το θάνατό του έγραφε («Αθλια Επικαιρότητα», 1991, «Αγρα»): «Να μείνει, χίλιες φορές, το μουσείο έτσι όπως βρίσκεται απάνω στο Ιερό Βράχο (όσο κι αν είναι μίζερο και ελαττωματικό), παρά να διακινδυνέψουμε κάτι το βάναυσο και το αποτροπιαστικό».

Γρήγορα, προέκυψε ότι η «εξαφάνιση» της ανασκαφής κάτω από το «δημιούργημα» του Ελβετού αρχιτέκτονα, Μπερνάρ Τσουμί, θα ήταν μόνο... τα «καλά νέα» της υπόθεσης. Διότι το ΝΜΑ προοριζόταν να γίνει ο «μπούσουλας» για τη μετατροπή όλων των κρατικών μουσείων και κάθε έννοιας δημόσιας διαχείρισης τούς είχε απομείνει, σε «αυτόνομες» και «ευέλικτες» «επιχειρήσεις» που θα «πουλούσαν» ιστορική μνήμη προς χάριν του κεφαλαίου. Μετατρέποντας, ταυτόχρονα, τις ανεκτίμητης αξίας συλλογές τους, σε αντικείμενα «διαπραγμάτευσης» και «ανταλλαγών».

Τον Απρίλη του 2008, λίγο πριν την παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του ΝΜΑ από τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Μ. Λιάπη, σε μια από τις συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για τη μελέτη αποκατάστασης του δυτικού τμήματος του θριγκού στη βόρεια περίσταση του Παρθενώνα, αναδείχθηκε μια, φαινομενικά «άσχετη» με το ΝΜΑ, παράμετρος: Από το 1977 μέχρι και τα μέσα της 10ετίας του '90, αποκαθηλώθηκαν (για συντήρηση) από τον Παρθενώνα αρχιτεκτονικά γλυπτά του δυτικού αετώματος, οι Καρυάτιδες, απολαξευμένες ανατολικές μετώπες, τρεις βόρειες μετώπες, η δυτική ζωφόρος κ.ά και αντικαταστάθηκαν με αντίγραφα. Στη συνεδρίαση τέθηκε και θέμα «προσωρινότητας» των επεμβάσεων, αφού αυτές γίνονται με τρόπο «πλήρως αναστρέψιμο». Δηλαδή, αν οι επόμενες γενιές θελήσουν να ξανατοποθετήσουν τα γνήσια γλυπτά του Παρθενώνα... θα μπορούν. Οπερ σημαίνει: Τρεις - τέσσερις δεκαετίες εργασιών, με την προϋπόθεση ότι η Αθήνα... θα «καθαρίσει».

Το θέμα όμως δεν είναι πια η ρύπανση. Χαρακτηριστικά, ειπώθηκε ότι επειδή οι Βρετανοί «εστιάζουν» τα επιχειρήματά τους για μη επιστροφή των Γλυπτών, στο ότι «αφήνουμε κάτω από υπαίθριες συνθήκες διακεκριμένα γλυπτά του Παρθενώνα», οι αντικαταστάσεις εντάσσονται στην ελληνική «πολιτική διεκδίκησής» τους!

Το τι πραγματικά σημαίνουν όλα αυτά φάνηκε το Μάη του 2008, όταν παρουσιάστηκε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΝΜΑ: Επιβεβαιώνοντας ότι το μουσείο θα αποτελέσει «μπούσουλα» για τη λειτουργία όλων των μουσείων, καταρχήν, με όρους καπιταλιστικής «αγοράς», το νομοσχέδιο αποκόπτει, αμέσως, το ΝΜΑ από την Αρχαιολογική Υπηρεσία - κατά τα αντιδραστικά πρότυπα του Οργανισμού του ΥΠΠΟ του 2003 - καθιστώντας το ΝΠΔΔ, με «γνώμονα τη μεγαλύτερη διοικητική και οικονομική του αυτοτέλεια». Δηλαδή, την ουσιαστική του παράδοση στο κεφάλαιο μέσω «χορηγιών» και λοιπών «πηγών» χρηματοδότησης, που προβλέπονται στο - νόμο, πλέον - ν/σ. Ο ίδιος ο Μ. Λιάπης ξεκαθάρισε ότι αυτό το «μοντέλο» θα αποτελέσει καθεστώς για όλα τα κρατικά μουσεία, σημειώνοντας ότι «αποτελεί δομικό κομμάτι της στρατηγικής της πολιτείας για τον πολιτισμό».

Η αποκοπή του μουσείου από την Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι το κομβικό σημείο της υπόθεσης. Οι αρχαιολόγοι τάχθηκαν κατά της μετατροπής των δημόσιων μουσείων σε ΝΠΔΔ, θυμίζοντας, ότι τα ξένα μουσεία (που επικαλέστηκε ο υπουργός) είναι «ιδιωτικοί οργανισμοί με στόχο το κέρδος», κάτι που φυσικά η κυβέρνηση το ξέρει. Οπως το ήξερε και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όταν με τον Οργανισμό του ΥΠΠΟ απέκοπτε επίσης μεγάλα κρατικά μουσεία της χώρας ακριβώς για να τα «αποδεσμεύσει» από κάθε δημόσιο έλεγχο και να τα μετατρέψει σε επιχειρήσεις.

Το ΚΚΕ τάχθηκε αμέσως κατά του νομοσχεδίου αναδεικνύοντας ακριβώς τον επικίνδυνο δρόμο που άνοιγε, σε συνδυασμό με τη συνειδητή αποδυνάμωση και απαξίωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Καταψηφίζοντας το νομοσχέδιο τον Οκτώβρη του 2008, οι κομμουνιστές βουλευτές σημείωσαν πως «εντάσσεται στην προσπάθεια να τεθεί ο πολιτισμός στη διάθεση των ιδιωτικών επιχειρήσεων». Με αφορμή τα πρόσφατα εγκαίνια, το ΚΚΕ κατήγγειλε ότι το ΝΜΑ, «εκτός από κτίριο - χοάνη που καταπίνει όλους τους ελεύθερους χώρους καθώς και την αρχαία και νεότερη ιστορική και αρχιτεκτονική μνήμη από την ευρύτερη περιοχή, αποτελεί τον πολιορκητικό κριό για την επιβολή των νόμων του κέρδους στη λειτουργία των κρατικών μουσείων και την παράδοσή τους σταδιακά στην "ιδιωτική εκμετάλλευση". Πρόκειται για την ίδια πολιτική, που, σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ, παραδίδει κομμάτι - κομμάτι τους βασικούς τομείς του πολιτισμού βορά στο κεφάλαιο, όπως έγινε με το Μέγαρο Μουσικής του ιδρύματος Λαμπράκη, τη Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη που πρόσφατα εκχωρήθηκαν στο ίδρυμα Νιάρχου κ.ά. (...) αποκόπτεται από την επιστημονική φροντίδα και έλεγχο της κεντρικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, για να παραδοθεί στους "μάνατζερς" και τους "χορηγούς"» με στόχο, «οι θησαυροί του μουσείου από ανεκτίμητο ιστορικό και μορφωτικό εργαλείο για το λαό και προπαντός τους νέους ανθρώπους, να χρησιμοποιηθούν σαν "κράχτης" για την προσέλκυση τουριστών - πελατών στις διάφορες προσοδοφόρες εμπορικές δραστηριότητες (εστιατόρια, καφετερίες, καταστήματα, ποικίλες "πολιτιστικές" και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις κ.λπ.) που θα συμβιώνουν με τις αρχαιότητες και θα αποτελούν τελικά την κύρια αποστολή του μουσείου (...)».

Και υπογράμμιζε: «Στην υπόθεση του μουσείου της Ακρόπολης συγκρούονται και πάλι δύο πολιτικές: Η μία θεωρεί τον πολιτισμό χρυσοφόρο κέρας για το τουριστικό κεφάλαιο και τη βιομηχανία του θεάματος κλεισμένο σε αστραφτερά κέντρα με πανάκριβες υπηρεσίες για λίγους. Η άλλη επιδιώκει ο πολιτισμός να γίνει κτήμα των πολλών, που τον διαφύλαξαν, τον ανέπτυξαν και εξακολουθούν με το μόχθο τους να τον δημιουργούν. Ο λαός έχει έναν ακόμη λόγο να συνταχθεί δραστήρια με τη δεύτερη πολιτική, στον αγώνα για την ελεύθερη πρόσβαση όλων στα μουσεία, που πρέπει να μετατραπούν σε κοινωνική ιδιοκτησία στο έδαφος της φιλολαϊκής ανάπτυξης του πολιτισμού, στις συνθήκες της λαϊκής εξουσίας και οικονομίας».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, τον περασμένο Φλεβάρη, μέσα σε ελάχιστο χρόνο μετά την ολοκλήρωσή του και λίγους μήνες πριν τα επίσημα εγκαίνιά του, το ΝΜΑ, από ...«φάρος» του νεοελληνικού πολιτισμού - όπως είχε χαρακτηριστεί - εκλαμβάνεται ως «κτίριο που καταπίνει τα εκθέματά του»! Η φράση ακούστηκε σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού, που κλήθηκε να εγκρίνει τη μουσειολογική μελέτη του ΝΜΑ, και είναι χαρακτηριστική της επιστημονικής - και τελικά ιδεολογικής και πολιτικής - διαπάλης ακόμη και πάνω στον τρόπο παρουσίασης των εκθεμάτων. Αν και η μελέτη... εγκρίθηκε ομόφωνα, ωστόσο κατατέθηκαν σοβαρές παράμετροι, όπως το γεγονός ότι η μελέτη κατατέθηκε προς έγκριση ενώ ουσιαστικά ...έχει εφαρμοστεί, ενώ στην ομάδα εργασίας που είχε οριστεί από το ΥΠΠΟ δεν υπήρχε μουσειολόγος.

Αυτό το μουσείο όμως δεν προοριζόταν για μουσειολόγους, ούτε καν για συντηρητές, αφού το... μουσείο - «φάρος» δεν έχει καν εργαστήριο συντήρησης. Εχει όμως... εστιατόριο με θέα στην Ακρόπολη, θα λειτουργεί από το πρωί μέχρι το βράδυ με συμβασιούχους εργαζόμενους και ανασφάλιστους νέους μέσω «Stage» κλπ. Οπως έγραψε και ο καθηγητής Αρχαιολογίας, Χρ. Ντούμας («Καθημερινή» 5/6/2009): «Πράγματι, το νέο Μουσείο Ακροπόλεως είναι κτίριο αναφοράς και θα μπορούσε να είναι έργο άξιο θαυμασμού ως δημιούργημα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής κάπου αλλού και για να στεγάσει εντελώς άλλα πράγματα, όχι το κλασικό ιδεώδες. Το κτίριο αυτό δεν συνιστά αόρατο κέλυφος που θα συμβάλει στην ανάδειξη τόσο των πέριξ μνημείων όσο των εκθεμάτων μέσα σ' αυτό. Τουναντίον, εξωτερικά μεν κραυγάζει, εσωτερικά δε με τις διαστάσεις και τη διαρρύθμισή του τείνει να εκμηδενίσει τα κορυφαία δημιουργήματα της κλασικής τέχνης, καταδικάζοντας το κλασικό ιδεώδες σε αιώνια... κάθειρξη! (...) Φαίνεται όμως ότι τα σημερινά κριτήρια είναι διαφορετικά. Ισως η ελκυστικότητα της... καφετέριας και η αποδοτικότητα της επιχείρησης έχουν προτεραιότητα!»...