Το προσχέδιο που έδωσε στη δημοσιότητα η κυβέρνηση για το νέο νόμο - πλαίσιο της ανώτατης εκπαίδευσης, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα πλαίσιο ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας για τα δημόσια ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης. Πρόκειται για μια νομοθετική πρόταση πιστή στα πορίσματα που είχαν δημοσιευτεί μέχρι τώρα.

Οσο κι αν η κυβέρνηση προσπαθεί να διαχωρίσει τη συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16 από τη συζήτηση για το νόμο - πλαίσιο, δεν τα καταφέρνει. Γιατί αυτός ο νόμος είναι ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα διέπει ενιαία τα δημόσια και τα ιδιωτικά ιδρύματα. Οπως και τα ιδιωτικά ιδρύματα αναζητούν πόρους από την αγορά έτσι και τα δημόσια καλούνται να αναζητούν πόρους από την αγορά και να εμπορεύονται τις «υπηρεσίες τους».

Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στο προσχέδιο περιγράφονται με εξουθενωτική λεπτομέρεια οι υποχρεώσεις των φοιτητών και των πανεπιστημιακών, δεν υπάρχει καμιά αναφορά στις υποχρεώσεις του κράτους για εξασφάλιση δωρεάν σπουδών και εξασφάλιση των οικονομικών όρων λειτουργίας των ιδρυμάτων.

Η συγγένεια που εμφανίζει δε, το κείμενο του προσχεδίου με το πόρισμα της Επιτροπής του ΕΣΥΠ, διαψεύδει περίτρανα τους ισχυρισμούς ότι οι μεγάλες κινητοποιήσεις που αναπτύχθηκαν στην ανώτατη εκπαίδευση δεν είχαν βάση γιατί δήθεν δεν υπήρχε ακόμα η πρόταση νόμου. Αφού ήταν γνωστό το τι θα περιέχει!

Το σημείο - κλειδί για τη σταδιακή αναμόρφωση της λειτουργίας των ιδρυμάτων με καθαρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, είναι η θεσμοθέτηση του «τετραετούς ακαδημαϊκού - αναπτυξιακού προγράμματος» σε κάθε ίδρυμα. Πρόκειται για ένα «συμβόλαιο» που θα συνυπογράφεται κάθε τέσσερα χρόνια από το κάθε ίδρυμα χωριστά και το υπουργείο Παιδείας, όπου θα περιγράφεται το πρόγραμμα ανάπτυξης του ιδρύματος για την επόμενη τετραετία. Εκεί θα περιγράφεται σε ποιους τομείς θέλει να αναπτυχθεί το ίδρυμα, τι ερευνητικά προγράμματα σκοπεύει να κυνηγήσει και φυσικά, από πού πρόκειται να χρηματοδοτηθεί.

Στο προσχέδιο αναφέρεται ρητά (άρθρο 5, για τα τετραετή προγράμματα) ότι τα ιδρύματα μπορούν να χρηματοδοτούνται και από άλλες πηγές πέραν του κρατικού προϋπολογισμού. Ανοίγει διάπλατα η πόρτα για απευθείας χρηματοδότηση από επιχειρήσεις και άλλους οργανισμούς (πόρτα ανοιχτή και για ΝΑΤΟ, CIA κ.ο.κ.). Παράλληλα, πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι μέσα από τον προγραμματισμό ανάπτυξης θα περνούν και οι απαιτούμενες κάθε φορά αναδιαρθρώσεις και θα ελέγχεται ο βαθμός υλοποίησής τους.

Γι' αυτό εισάγεται και ένας μάνατζερ σε κάθε ίδρυμα. Γιατί στόχος του κάθε ιδρύματος θα είναι η «παροχή υπηρεσιών» με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και η απόκτηση για το ίδρυμα του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους! Αυτή θα είναι η δουλιά του μάνατζερ: θα κλείνει συμφωνίες με επιχειρήσεις, θα υπογράφει συμβόλαια, θα φροντίζει να... ανοίγουν οι δουλιές των ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις.

Οσο για την κρατική χρηματοδότηση, αυτή θα διοχετεύεται στα ιδρύματα όχι εξίσου, αλλά με βάση το πόσο καλά εξυπηρετούν το κεφάλαιο και τις επιδιώξεις του (ανταγωνιστικότητα, κοινωνική συνοχή, βιώσιμη ανάπτυξη): «τα ΑΕΙ επιχορηγούνται από το Κράτος... λαμβανομένων υπόψη και των τετραετών ακαδημαϊκών - αναπτυξιακών προγραμμάτων τους». Ετσι θα υπάρχει μια σαφής διαφοροποίηση των ΑΕΙ σε ελάχιστα κέντρα αριστείας και πάμπολλα κέντρα κατάρτισης, με αντίστοιχη διαφοροποίηση της αξίας των πτυχίων που θα παρέχουν! Η διαφοροποίηση αυτή θα εντείνεται και μέσα από την αναγκαστική δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο όλων των στοιχείων σχετικά με τις υποδομές, την έρευνα, τις σπουδές, το προσωπικό και τους στόχους του κάθε Τμήματος. Δεν εξυπηρετεί τους στόχους της ενημέρωσης αυτή η δημοσιότητα. Αν όλα τα ιδρύματα αναπτύσσονταν και λειτουργούσαν με κοινές αρχές και ενιαίο σκοπό, προς όφελος της επιστήμης και των λαϊκών αναγκών, θα αρκούσε η δημοσίευση των επιστημονικών αντικειμένων που θεραπεύουν.

Για να επιτευχθεί αυτού του τύπου η επιχειρηματική λειτουργία των ιδρυμάτων, που θα δουλεύουν πιο αποδοτικά για τις επιχειρήσεις, το νομοσχέδιο διαπνέεται έντονα από αυταρχισμό. Για να λειτουργήσουν έτσι την ανώτατη εκπαίδευση, έχουν ανάγκη να χτυπήσουν άμεσα, συνδικαλιστικά και δημοκρατικά δικαιώματα φοιτητών, εκπαιδευτικών και εργαζομένων (βλέπε και άσυλο).

Ενα παράδειγμα είναι η εκλογή των πρυτανικών αρχών που θα διενεργείται από το σύνολο των πανεπιστημιακών, των φοιτητών και του λοιπού επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού του ιδρύματος (οι ψήφοι τους θα καταμετριούνται με βάση κάποιους συντελεστές βαρύτητας). Αυτό πρακτικά σημαίνει διαμόρφωση ενός εκλεκτορικού σώματος που δεν είναι συγκεκριμένο και μετρήσιμο. Κάτι σαν την εκλογή του Γ. Παπανδρέου στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ... Αραγε πού θα δίνουν λόγο οι πρυτανικές αρχές που θα εκλέγονται από ένα τέτοιο θολό σώμα;