Συνεχίζουμε και αυτή την Κυριακή το «οδοιπορικό» μας. Στην Ανάφη και στην Αμοργό θα βρεθούμε, με οδηγό το «Ημερολόγιο του Αρχιπελάγους». Εκδόσεις «Φιλιππότης». Γράφει ο Δημήτρης Παλαιολογόπουλος.

«Στα 1937 δεύτερη χρονιά της δικτατορίας, η κυβέρνηση του Μεταξά αποφάσισε να περιορίσει ακόμα περισσότερο τους αριστερούς και ιδιαίτερα τους κομμουνιστές, μεταφέροντάς τους από τους τόπους εξορίας σε φυλακές, έτσι που να κόψουν κάθε επαφή με τον έξω κόσμο. Για το σκοπό αυτό δημιούργησαν τις φυλακές της Ακροναυπλίας. Εκεί άρχισαν να μεταφέρουν σιγά σιγά και από την Ανάφη όσους θεωρούσαν επικίνδυνους, δηλαδή τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Τότε ήταν που αποφασίστηκε η δραπέτευση ορισμένων στελεχών, πριν κλειστούν στις φυλακές, από όπου κάθε απόπειρα διαφυγής ήταν σχεδόν αδύνατη.

Το σχέδιο άρχισε να καταστρώνεται από κοινού με την παράνομη οργάνωση της Αθήνας, με την οποία οι εξόριστοι είχαν τακτική επαφή μέσω των επισκεπτών τους.

Αρχική σκέψη ήταν να σταλεί από τον Πειραιά μια βενζινάκατος να τους παραλάβει. Κατάλαβαν όμως ότι αυτό δεν είναι δυνατό. Ετσι αποφάσισαν η δραπέτευση να γίνει με διαφορετικό τρόπο από τον τόπο της εξορίας.

Από την Ανάφη όμως ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθεί καΐκι, γιατί οι φτωχοί κάτοικοι δε διαθέτανε παρά μερικές ψαρόβαρκες. Αλλωστε υπήρχε κίνδυνος να γίνουν αντιληπτοί γιατί το νησί είναι μικρό και η φρουρά ήταν ενισχυμένη. Γι' αυτό αποφασίστηκε να περάσουν με βάρκα πρώτα στην Αμοργό, να κάμουν εκεί μια στάση και στη συνέχεια να ετοιμάσουν το δεύτερο μέρος της δραπέτευσης, με μεγαλύτερο καΐκι που θα εξασφάλιζαν.

Η Αμοργός, ένα από τα πιο όμορφα νησιά των Κυκλάδων, με γραφικά χωριά, καταπράσινες κοιλάδες, μαγευτικές ακρογιαλιές και ξωκλήσια που φέγγουν ολόλευκα στο φως του ήλιου, παρείχε πολύ καλύτερες προϋποθέσεις για μια τέτοια απόπειρα. Ο πληθυσμός της ήταν αρκετά μεγαλύτερος από εκείνον της Ανάφης, και πολλοί από τους κατοίκους της, ιδιαίτερα στη Χώρα, συμπαθούσαν την Αριστερά, θα πρέπει να ήταν και κάποιοι οργανωμένοι. Τέλος φημίζονταν για τους πολύ έμπειρους ναυτικούς της, που ήταν σε θέση να φέρουν σε πέρας ακόμα και επικίνδυνες αποστολές, όπως εκείνη της δραπέτευσης των εξόριστων.

Στην πρωτεύουσα της Αμοργού, τη Χώρα, ζούσαν και τρεις πολιτικοί εξόριστοι (οι μοναδικοί πάνω στο νησί), δύο άντρες, ο Κώστας Μπίρκας και ο Τάσος Βακρινός, και μια γυναίκα η Μέλπω Δημητρακοπούλου. Και για να γίνει επαφή μαζί τους, όπως και με τους ανθρώπους του νησιού, στάλθηκε κάποιος που παρίστανε, τον έμπορο,(αγόραζε φάβα και πουλερικά) και δεν κινούσε τις υποψίες της αστυνομίας. Αυτός συναντήθηκε τόσο με αριστερούς κατοίκους του νησιού, όσο και με έναν από τους εξόριστους και συγκεκριμένα τον τελειόφοιτο της Νομικής Κώστα Μπίρκα. Ο «έμπορος» αυτός τους κατατόπισε τόσο για την ημερομηνία της δραπέτευσης, όσο και για το μέρος που θα περίμεναν τους δραπέτες. Συζητήθηκε ακόμα και για το ποιοι θα ήταν εκείνοι που θα τους περίμεναν και θα τους περιφρουρούσαν στο χωριό, καθώς και το σπίτι στο οποίο θα κρυβόσαντε για όσο διάστημα θα χρειαζόταν. Ετσι προετοιμάστηκε και με τις λεπτομέρειές της, η υποδομή της υποδοχής τους.

Η απόσταση από την Ανάφη στην Αμοργό, είναι περίπου 25 μίλια. Η βάρκα δεν είχε πανί, είχε μόνο κουπιά. Πανιά θα της βάζανε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με σεντόνια που είχανε πάρει μαζί τους. Με το σουρούπωμα μπήκαν όλοι στη βάρκα κι ανοίχτηκαν στο πέλαγος. Ησαν οι παρακάτω εννέα: Γιώγης Σιάντος και Κώστας Θέος, μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος. Φίλιππος Παπαδόπουλος, βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου. Επίσης τα στελέχη Γιώργης Γεωργίου, Αλέκος Ζαχαριάδης, Κώστας Μπασιάκος, Δημήτρης Μενύχτας, Πυρρός Οικονομίδης και Κώστας Βαρουξής.

Μόλις ανοίχτηκαν στα βαθιά και καθώς ο καιρός δεν ήταν τόσο ευνοϊκός, συνάντησαν μεγάλη θαλασσοταραχή και κινδύνευσαν. Οπως διηγείται ένας απ' αυτούς, «είδαν το χάρο με τα μάτια τους».

Τελικά, έπειτα από αρκετές ώρες ταλαιπωρία, παλεύοντας με τα μανιασμένα κύματα, κατόρθωσαν και βγήκανε, νύχτα ακόμα, στις ακτές της Αμοργού. Πρώτη τους δουλιά ήταν να γεμίσουν τη βάρκα με πέτρες και να τη βουλιάξουν, έτσι που να μη βρεθεί κανένα σημάδι ότι φτάσανε εκεί.

Στη συνέχεια, αφού ξεκουράστηκαν για λίγο, τράβηξαν για την απόκρημνη παραλία της Αγίας Αννας, μια πανέμορφη τοποθεσία δίπλα στο μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισας, προστάτιδας του νησιού. Εκεί είχε δοθεί το ραντεβού με τους Αμοργιανούς. Πράγματι, τους περίμενε ο Κώστας Μπίρκας, χωρίς τον ντόπιο σύνδεσμο, στον οποίο παρουσιάστηκε ξαφνικά κάποιο προσωπικό κώλυμα. Ωστόσο τους τακτοποίησε σε μια σπηλιά εκεί κοντά, κι έφυγε για να γυρίσει το επόμενο βράδυ που θα γινότανε και η μεταφορά τους. Εκεί σ' εκείνη τη σπηλιά, που την έκρυβε ένας φουντωτός σχοίνος παραμείνανε όλη την ημέρα και μάλιστα χωρίς φαΐ και νερό.

Το επόμενο βράδυ, ο Μπίρκας με τους ντόπιους συνδέσμους, τους πήρανε με πολλές προφυλάξεις και τους μεταφέρανε σ' ένα φιλικό σπίτι στο κέντρο της Χώρας. Εκεί παραμείνανε κλεισμένοι για δέκα μέρες.

Στο μεταξύ οι αστυνομικές αρχές της περιοχής, αλλά και το υπουργείο Ασφαλείας, είχαν αναστατωθεί από τη δραπέτευση, γιατί γνώριζαν τη σπουδαιότητα των δραπετών. Γι' αυτό και εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό σ' όλο το Αιγαίο. Φυσικά πήγαν και στην Αμοργό γιατί υπήρχαν για εκεί σχετικές φήμες. Η αστυνομία τους έψαχνε παντού. Κανένας όμως δε φανταζόταν πως και οι εννέα ήταν κρυμμένοι στο κέντρο της πρωτεύουσας του νησιού, και μάλιστα σ' ένα από τα πιο γνωστά σπίτια και πολύ κοντά στην αστυνομία!

***

Ετσι, μια σκοτεινή νύχτα αμέσως μετά το Πάσχα, αφού βγάλανε πρώτα τσίλιες να παρακολουθούν τις κινήσεις της αστυνομίας, βγήκαν από το σπίτι με την αυστηρή πάντα περιφρούρηση των κατοίκων και οδηγήθηκαν στα Κατάπολα που βρίσκεται το λιμάνι. Το ταξίδι από την Αμοργό για την Αθήνα δεν ήταν φυσικά και πολύ εύκολο. Είχαν όμως τη σιγουριά πως όλα θα πήγαιναν καλά, όπως και έγινε. Υστερα από αρκετές ώρες φτάσανε την επόμενη νύχτα στο Καβούρι. Από εκεί ο δρόμος για την Αθήνα ήταν πολύ εύκολος.

Η απόδραση των εννέα αγωνιστών είχε αίσιο τέλος.