Στη Γυάρο, σ' αυτόν τον ακατοίκητο βράχο στη μέση του Αιγαίου και εννιά μίλια ανατολικά της Σύρου, βρέθηκαν προχτές το μεσημέρι εκατοντάδες κομμουνιστές και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του αντιδικτατορικού αγώνα κατά της χούντας των συνταγματαρχών, αλλά κυρίως πολύ νεολαίοι - ΚΝίτες και ΚΝίτισσες. Ηταν ένα ταξίδι μνήμης σε μια από τις λαμπρότερες σελίδες του αγώνα των κομμουνιστών και όλων εκείνων των αγωνιστών, που αντιπάλεψαν τον ξενοκίνητο καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε στη χώρα μας από την περίοδο του Εμφυλίου.

Προχτές το μεσημέρι, το αρματαγωγό «Λέσβος» προσπαθούσε να προσορμίσει στη Γυάρο, φορτωμένο με αγωνιστές που μαρτύρησαν πάνω σ' αυτόν το βράχο και έρχονταν και πάλι γεμάτοι μνήμες και θύμησες στο καταραμένο αυτό νησί. Ηταν ένας φόρος τιμής στους νεκρούς που άφησαν την πνοή τους σ' αυτό το κολαστήρι, πιστοί στα ιδανικά του αγώνα. Οι νεότεροι έφτασαν με τη φλόγα να δουν και να γνωρίσουν το κολαστήρι της Γυάρου. Ετσι, αντάμωσαν τρεις γενιές στη Γυάρο. Αυτοί που βρέθηκαν στην κόλαση της Γιούρας από το 1947 και μετά, εκείνοι που εξορίστηκαν εκεί στην περίοδο της χούντας και οι σημερινοί ΚΝίτες και ΚΝίτισσες, που συνεχίζουν τον αγώνα και τα οράματα των παλαιότερων γενιών.

Μαζί με τους προσκυνητές, και πολυπληθής αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, με επικεφαλής την Γενική Γραμματέα του Κόμματος Αλ. Παπαρήγα, τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου Σπ. Χαλβατζή, Δ. Γόντικα και Κ. Παρασκευά, καθώς και πολλά μέλη της ΚΕ, ενώ κάποιοι από αυτούς ήταν και κρατούμενοι της Γυάρου.

Στη Γιούρα έφτασαν με το αρματαγωγό «Λέσβος» του Πολεμικού Ναυτικού, αλλά, λόγω των καιρικών συνθηκών, το πλοίο δεν μπόρεσε να προσορμίσει στο νησί. Εστω, όμως, και από λίγα μέτρα μακριά, ήρθαν στο νου τραγικές, σκληρές και απάνθρωπες μνήμες. Δάσος οι θύμησες γι' αυτούς που μαρτύρησαν σ' αυτόν τον ξερόβραχο, το φοβερό κάτεργο που λέγεται Γυάρος ή Γιούρα.

Ξαναζωντάνεψαν οι μορφές ανθρωπόμορφων τεράτων, όπως του Γλάστρα, του Μπουζάκη, του Κουζουκουλίδη, του Καλλέργη, του Λουκάτζη, του Ακρίγου. Φύλακες τέρατα, οι οποίοι με το βούρδουλα στο χέρι υποδέχονταν τους κρατούμενους που έφταναν στο νησί και χασισωμένοι βασάνιζαν τους αγωνιστές.

Μπροστά τους απλώνεται το νησί του διαβόλου. Ο εφιάλτης όλων των κρατουμένων ήταν η συκιά του Γλάστρα. Στο δέντρο αυτό, κρεμούσαν για σωφρονισμό κατά τον πλέον απάνθρωπο τρόπο τους κρατούμενους.

Παραδίπλα, η «Ιστίμπεη» όπου οι αγωνιστές, φορτωμένοι βράχια και πέτρες, όλη μέρα τις κουβαλούσαν σ' αυτήν την πλαγιά.

Από το καράβι μπορούσες να δεις τους πέντε όρμους, όπου κρατούνταν οι πολιτικοί κρατούμενοι, καθώς και τα μαγειρεία, τα γραφεία και το σπίτι του διευθυντή.

Τελικά, επειδή δεν μπόρεσε το καράβι να προσεγγίσει το νησί, ένα στεφάνι μνήμης και τιμής ρίχτηκε στα κύματα, για να το μεταφέρουν στις πέτρες του μαρτυρικού νησιού.

Στους προσκυνητές, εκ μέρους του ΚΚΕ, μίλησε ο Β. Καλαματιανός, ο οποίος υπήρξε εξόριστος στη Γυάρο και, μεταξύ άλλων, είπε ότι η εκδήλωση αυτή «αποτελεί φόρο τιμής στους αγωνιστές που πέρασαν απ' αυτόν τον τόπο. Οφειλόμενο χρέος σ' αυτούς, που στερήθηκαν την ελευθερία, που πόνεσαν και μάτωσαν, στους συντρόφους μας που έδωσαν και τη ζωή τους, που έμειναν για πάντα σ' αυτόν τον τόπο για να ανθίσει το δέντρο της λευτεριάς».

Επίσης, μίλησαν οι Γιάννης Μαυρομάτης, Νίκος Κυριακίδης και Χρυσούλα Γκόγκογλου. Και οι τρεις τους εξορίστηκαν σ' αυτόν τον απάνθρωπο τόπο μαρτυρίου.

(αναλυτικό ρεπορτάζ θα δημοσιευτεί στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη»)